Einaferð var tað ein smádrongur, sum hevði fingið krím. Hann hevði gingið vátur um føturnar, og ongin visti, hvar hann hevði gjørt seg vátan, tí tað var púra turt í veðrinum. So læt mamman hann úr og legði hann í songina, og so segði hon, at hon skuldi kóka honum eitt krúss av ylliberjate, tí tað gevur hita í kroppin.

Í somu løtu kom tann gamli maðurin, sum búði uppi á loftinum í sama húsi og var púra einsamallur, tí hann átti hvørki konu ella børn, men hann var so góður við børn og dugdi so væl at siga søgur og ævintýr fyri teimum, so tað var spennandi at lurta eftir.

”Nú skalt tú drekka hendan temunnin!” segði mamman, ”kann vera, at tú so fært eitt ævintýr eisini.”

”Ja, tað var gaman í, bara eg hevði dugað nakað nýtt!” segði tann gamli maðurin og nikkaði so blídliga. ”Men hvussu ber tað til, at hasin lítli er vorðin vátur um føturnar?” spurdi hann.

”Ja, hvar hevur hann verið!” segði mamman, ”tað er ikki so gott at vita.”

”Fái eg so eitt ævintýr?” spurdi drongurin.

”Ja, kanst tú siga mær toluliga vist, hvussu djúp ið vegrennan er har yviri í gøtuni, sum tú gongur í skúla?”

”Nakað mitt um kálvan,” segði drongurin, ”men so gangi eg har, sum djúpast er!”

”Nú, haðani eru vátu føturnir komnir!” segði tann gamli. ”Og nú var ætlanin at koma við einum ævintýri, men eg dugi ikki fleiri.”

”Tygum duga at gera eitt beinanvegin,” segði lítli drongurin. ”Mamma sigur, at alt, sum tygum síggja, kann verða til eitt ævintýr, og alt, sum tygum nerta við, kunnu tygum fáa eina søgu burturúr.”

”Ja, men sovorðin ævintýr og søgur duga onki. Nei, tey røttu ævintýrini, tey koma av sær sjálvum, tey pikka upp á pannuna og siga: ”Her eru vit!” ”

”Íðan, verður tað ikki skjótt, at okkurt fer at pikka uppá?” spurdi lítli drongurin, og mamman flenti, koyrdi ylliberjate á kannuna og skonkti kókandi vatn útyvir.

”Fortel, fortel!”

”Ja, bara eitt ævintýr hevði komið av sær sjálvum, men tey eru so stór upp á tað, koma bara, tá ið tey hava hug - ! Bíða!” segði hann knappliga. ”Har var tað! Ansa eftir, tað er í tekannuni!”

Og tann lítli drongurin kveitti yvir á tekannuna, og lokið lyfti sær á alt meir og meir, og ylliniviðarblomstrini komu undan so frísk og hvít, og stórar, langar greinar komu undan, eisini út úr tútinum komu tær og breiddu seg allar vegir, gjørdust størri og størri, vórðu til heilan ylliniviðarrunn, ja, eitt heilt træ, sum breiddi seg inn yvir songina og skúgvaði umhangið frá. Á, sum tað blomstraði, sum tað angaði. Og mitt í trænum sat ein gomul kona í einum merkiligum kjóla. Hann var grønur eins og bløðini á ylliniviðartrænum, og so var hann settur við hvítum ylliniviðarblomstrum, so tað var ringt at avgera, um tað var toy ella livandi grønt og blomstur.

”Hvussu eitur handa konan,” spurdi drongurin.

”Ja, teir gomlu rómverjarnir og grikkarnir róptu hana Dryáda ella skógardís, men tað skilja vit ikki. Í Nýggjagarði vita tey eitt betri navn at geva henni. Her kalla tey hana Huldumamma, og tað er henni, tú skalt hava eyguni eftir. Lurta og hygg at hasum vakra ylliniviðartrænum. Júst eitt sovorðið stórt og blomstrandi træ stendur úti í Nýggjagarði! Tað vaks í krókinum í túninum við eini fátækslig hús, og undir hesum trænum sótu ein seinnapart, meðan sólin skein upp á tað fagrasta, tvey gomul fólk. Tað var ein gamal, gamal sjómaður og hansara gamla, gamla kona. Tey áttu langabba- og langommubørn, og nú skuldu tey skjótt hava gullbrúdleyp, men tey mintust ikki rættiliga, hvønn dag tað var, og Huldumamma sat í trænum, sum hon nú situr her, og hon sá út til at vera í so góðum lag, og so segði hon: ”Eg veit væl, nær ið gullbrúdleypið skal vera!” Men tey hoyrdu tað ikki, tey sótu og tosaðu um gamlar dagar.

”Ja, minnist tú ta tíðina, tá ið vit vóru smábørn,” segði tann gamli maðurin, ”vit runnu úti og spældu, og tað júst her í túninum, sum vit nú sita, og vit settu sneisar niður í jørðina og gjørdu okkum ein urtagarð.”

”Ja,” segði tann gamla konan, ”hatta minnist eg væl, og vit sirmaðu sneisarnar, og ein av teimum var av einum ylliniviðartræ, og hon festi rót og fekk greinar og er nú vorðin til tað træið, sum vit sita undir í dag.”

”Ja vist!” segði tann gamli maðurin, ”og har yviri í krókinum stóð ein balja, og í henni hevði eg skip mítt flótandi, eg hevði sjálvur telgt tað, og væl sigldi tað, men seinni kom eg sjálvur út at sigla heilt upp á ein annan máta!”

”Ja, men fyrst gingu vit í skúla og lærdu eitt sindur!” segði hon, ”og so vórðu vit konfirmerað. Vit grótu bæði tvey; men seinnapartin fóru vit hond í hond upp í Rundatorn og hugdu út í verðina, út um Keypmannahavn og havið! Og so fóru vit á Frederiksberg og sóu kong og drotning flota í vøkrum bátum í kanálunum.”

”Men tað var annað sjólívið hjá mær, tá ið eg í nógv ár sigldi úti upp á langfart.”

”Ja, eg græt um teg, tí eg helt, at tú vart deyður og lást grivin har í djúpa sjónum. Manga náttina fór eg av songini at hyggja, um veðurhanin snaraði sær, og tað gjørdi hann, men tú komst ikki! Eg minnist so skilliga, hvussu tað oysti niður ein dagin, bukkumenninir komu til húsið, har sum eg tænti, og eg kom niður við ruskspannini og stóð eina løtu har í durunum. Tað var eitt veður, ið var, og meðan eg stóð har, stóð postboðið undir liðini á mær og fekk mær eitt bræv. Tað var frá tær. Ja, tað hevði verið víða! Eg breyt tað beinan- vegin upp og las. Eg bæði flenti og græt. Eg var so glað. Tú skrivaði, at tú vart í teim heitu londunum, har kaffibønirnar vaksa. Tað má hava verið eitt vælsignað land. Tú visti so nógvum at greiða frá, og eg sá alt samalt fyri mær, meðan regnið oysti niður, og eg stóð við spannini í hondini. Og so við eitt var tað ein, sum tók um miðjuna á mær.”

”- Ja, men tú gavst honum ein dyggan undir vangan. so at tað sang eftirí.”

”Eg visti jú ikki, at tað var tú. Tú vart komin líka skjótt sum brævið, og tú vart so vakur, - tað ert tú enn, - og tú hevði eitt langt, gult silkilummaturriklæði í lummanum og blankan hatt á høvdinum. Tú vart so fínur. Gud, sum veðrið var ringt, og sum gøtan sá út!”

”So blivu vit gift!” segði hann, ”minnist tú? Og so tá ið vit fingu tann fyrsta lítla beiggjan og so Mariu og Nils og Pætur og Hans Kristian!”

”Ja, og nú eru tey øll vaksin og hampafólk, sum øll eru góð við!”

”Og eisini teirra børn hava fingið smá!” segði tann gamli matrósurin. ”Ja, langabbabørnini, tey eru røsk. Eg haldi, tað var um hesa tíðina, at okkara brúdleyp stóð!”

”Ja, í dag er gullbrúdleypsdagurin!” segði Huldumamma og kom við høvdinum inn ímillum tey bæði gomlu, og tey hildu, at tað var grannkonan, sum nikkaði. Tey hugdu upp á hvørt annað og hildu í hondina á hvørjum øðrum. Eina løtu seinni komu børn og barnabørn. Tey vistu væl, at gullbrúdleypsdagurin var í dag, tí um morgunin høvdu tey verið og ynskt til lukku, men tað høvdu tey gomlu gloymt, tó at tey mintust so væl alt, sum var hent fyri nógvum árum síðani.

Og ylliniviðurin angaði so væl, og sólin, sum var um at søkka í kav, skein beint í eyguni á teim gomlu, og tey sóu so reyðdæmd út, og tað minsta av barnabørnunum dansaði uttan um tey og rópti í góðum lag, at í kvøld skuldu tey hava tað stuttligt og fáa stokt súreplir. Og Huldumamma sat og nikkaði uppi í trænum og rópti hurra saman við hinum.”

”Men hatta var onki ævintýr!” segði tann lítli drongurin, sum hevði ligið og lurtað.

”Ja, tað manst tú vita best,” segði hann, sum hevði fortalt, ”men latið okkum spyrja Huldumammu!”

”Hatta var onki ævintýr!” segði Huldumamma, men nú kemur tað. ”Burtur úr tí, sum er veruligt, kemur júst tað vakrasta ævintýrið, tí annars hevði mín yllinirunnur ikki kunnað vaksið út úr tekannuni.” Og so tók hon smádrongin upp úr songini og legði hann inn at barmi sínum, og ylliniviðargreinarnar fullar av blomstrum, sveiptu seg saman um tey, sum sótu tey í eini leyvsmáttu, sum fleyg við teimum gjøgnum luftina. Tað var ógvuliga stuttligt. Og knappliga var Huldumamma vorðin til eina fitta, lítla gentu, men kjólin var enn líka grønur og hvítblomstraður sum tann, Huldumamma hevði verið í. Í bringuni hevði hon eitt livandi ylliniviðarblomstur, og um tað gula, purluta hárið hevði hon ein heilan krans av ylliniviðarblomstrum. Eyguni vóru so stór og blá - á, hon var so vælsignað at líta at! Hon og drongurin mussaðust, og so vóru tey javnaldrar og púra samhugað.

Tey fóru leiðandi hond í hond út í leyvsmáttuna og vóru nú í tí vakra blomsturgarðinum. Á grasvøllinum stóð putturin hjá pápanum í tjóðri, og fyri teimum báðum sá tað út, sum at lív var í puttinum. Beinanvegin, sum tey høvdu sett seg við puttinum millum beinini, gjørdist handfangið til eitt gneggjandi høvur, tað síða, svarta faksið flákraði, og fýra sterk, men smidlig bein vuksu fram. Dýrið var ein sterkur, bragdligur hestur, og tvísporandi riðu tey runt á grasvøllinum. Heysa! - ”Nú ríða vit mangar mílir av stað!” segði drongurin. ”Vit ríða til harragarðin, har sum vit vóru í fjør!” Og tey riðu og riðu grasvøllin runt, og alla tíðina rópti tann lítla gentan, sum vit longu vita var ongin onnur enn Huldumamma: ”Nú eru vit úti á landinum, sært tú bóndagarðin og tann stóra bakarovnin, sum líkist einum risaeggi í múrinum út ímóti vegnum? Yllinitræið rættir greinar sínar út yvir hann, og hanin gongur og ger seg upp fyri hønunum, sært tú, hvussu hann brettir sær á? Nú eru vit hjá kirkjuni! Hon stendur høgt uppi á heygnum millum tey stóru eikitrøini, og eitt av teimum er mest sum deytt! Nú eru vit hjá smiðjuni, har eldurin logar, og hálvnaknir menn standa og sleggja, so neistarnir fúka víða um. Kom, drív á og skunda okkum til tann stásiliga harragarðin!”

Og alt, sum tann lítla gentan, sum sat aftan fyri á stavinum, hevði á orði, kom fram fyri tey, og drongurin sá tað, tó at tey ongantíð fóru av grasvøllinum. So spældu tey uttan fyri grasvøllin og strikaðu í moldina ein lítlan urtagarð, og hon tók ylliniblomstrið úr hárinum, setti tað niður, og tað fór at vaksa upp á sama máta sum hjá teimum gomlu í Nýggjagarði, meðan tey vóru smá, og sum vit hava sagt frá áður. Hond í hond fóru tey, sum tey gomlu fóru, tá ið tey vóru børn, men ikki upp í Rundatorn ella í blómugarðin á Frederiksberg, nei, tann lítla gentan tók um miðjuna á dronginum, og so flugu tey víða um í øllum Danmark, og hetta var um várið, og so kom summarið og heystið, og veturin kom, og túsund myndir lýstu úr eygunum á tí lítla dronginum og úr hjarta hansara, og alla tíðina sang tann lítla gentan: ”Hetta fert tú ongantíð at gloyma!” Og meðan tey flugu, kendist angin av yllinitrænum so søtur og góður. Hann kendi eisini angan av rósunum og teim ljósu bókagreinunum, men yllinitræið angaði uppaftur betur, tí blomstrini á tí hingu í hjartanum á lítlu gentuni, og meðan tey flugu, legði drongurin vangan at hjarta hennara.

”Her er deiligt um várið!” segði tann lítla gentan, og tey stóðu í tí nýsprettu bókaskógini, har tann grøni bukkarin angaði fyri fótum teirra, og tær ljósareyðu animonurnar sóu so vakrar út í tí grøna. ”Á, bara tað altíð hevði verið vár í donsku bókaskógini!”

”Her er deiligt um summarið!” segði hon, og tey struku fram við gomlum harragørðum frá riddaratíðini, og teir reyðu múrarnir við teim skørutu skjøldrunum speglaðu sær í veitunum, har svanar svumu og kagaðu gjøgnum tær svalu, gomlu skógargeilirnar. Í akrunum aldaði kornið, sum var tað vatn at síggja, og á veitarbakkunum vuksu reyð og gul blomstur, og í kjarrinum vaks humla og konvolvulus. Um kvøldið kom mánin upp, stórur og rundur, og sátubørnini á bønum angaðu so søtliga. ”Hetta verður aldri gloymt!”

”Her er vakurt um heystið!” segði lítla gentan, og luftin gjørdist tvífalt so blá, og tað gjørdist tvífalt so høgt millum himmals og jarðar, skógin stóð við fagrastu litum, reyðum, gulum og grønum, veiðuhundarnir runnu glefsandi, og fuglaflokkarnir flugu látandi yvir Heyggin Mikla, har rossaberjarunnarnir vuksu. Á myrkabláa havinum sóust skip við hvítum seglum siglandi, og í løðuni sótu gamlar konur, gentur og børn og pilkaðu humlu niður í eitt stórt kar. Tey ungu sótu og sungu, men tær gomlu søgdu frá søgum og ævintýrum um vættrar og risar. ”Betri kundi tað ikki vera!”

”Her er deiligt um veturin!” segði lítla gentan, og turrafrost lá á øllum trøunum, tey líktust hvítum korallum, kavin brakaði undir fótunum, sum tú skuldi gingið í nýggjum skóm, og stjørnuskotini sóust á himlinum í heilum. Jólatræið varð tendrað í stovuni, og har vóru jólagávur og øll í góðum lag. Úti á landinum hoyrdist fiólin at láta í roykstovuni, og holukakurnar trutu ikki, so at sjálvt tað fátækasta barnið segði: ”Tað er deiligt um veturin!”

Ja, vakurt var tað, og lítla gentan læt drongin sleppa at síggja allan vakurleikan, og yllinitræið angaði, og reyða flaggið við tí hvíta krossinum, sum gamli sjómaðurin í Nýggjugørðum so mangan hevði vundið í húnar hátt, var altíð uppi. Og drongurin kom til mans og skuldi út í víðu verðina, langt burtur til heitu londini, har kaffið veksur. Men tá ið hann segði farvæl, tók lítla gentan úr barmi sínum eina ylliniblómu og gav honum til áminnilsi. Hann legði hana í sálmabókina, og hvørja ferð, hann læt bókina upp, kom hann niður á blómuna, og tess meira hann hugdi at henni, meira livandi tóktist hon at vera. Tað var, sum kendi hann angan úr skógini heima, og hann sá týðiliga tað lítla gentuandlitið við teim kláru, bláu eygunum kaga út millum blómubløðini, og hon teskaði: ”Her er deiligt um várið, summarið, heystið og um veturin!” Og hundraðir av myndum komu fram fyri hann í tonkunum.

Soleiðis fóru nógv ár, og hann gjørdist gamal og sat saman við síni gomlu konu undir einum blomstrandi træ. Tey sótu og hildu í hond á hvørjum øðrum, eins og langomma og langabbi sótu á sinni í Nýggjagørðum, og tey sótu og tosaðu eins og tey um gamlar dagar og um gullbrúdleypið. Tann lítla gentan við teim bláu eygunum og blomstrinum av ylliniviði í hárinum nikkaði til tey bæði og segði: ”Í dag er gullbrúdleypsdagurin!” Og so tók hon tvey blomstur úr kransinum, kysti tey, og so skinu tey fyrst sum silvur og síðani sum gull, og tá ið hon setti tey á høvdið á teim gomlu, broyttist hvørt av blomstrunum til eina gullkrúnu. Har sótu tey so bæði sum kongur og drotning undir tí angandi trænum, sum var so meinlíkt einum ylliniviðartræ, og hann segði tí gomlu konuni søguna um Huldumammu, soleiðis sum hann hevði hoyrt hana, tá ið hann var smádrongur, og tey hildu bæði tvey, at har var so mangt í søguni, sum líktist søgu teirra egnu, og tað, sum líktist, dámdi teimum best.

”Ja, soleiðis er tað,” segði tann lítla gentan uppi í trænum, ”summi kalla meg Huldumamma, onnur Skógardís, men rætta navn mítt er Minni. Tað eri eg, sum siti uppi í trænum, meðan tað veksur og veksur, og eg minnist, eg dugi at siga frá! Vís mær, um tú hevur blomstrið enn!”

Og tann gamli maðurin læt sálmabókina upp, og har lá ylliniviðarblomstrið, so frískt, sum var tað stutt síðani lagt har, og Minnið nikkaði, og tey gomlu við gullkrúnu á høvdinum sótu har í kvøldroðanum. Tey lótu eyguni aftur, - og, ja, so er ævintýrið úti!

Tann lítli drongurin lá í songini, og hann visi ikki, antin hann hevði droymt, ella hann hevði lurtað eftir søgum. Tekannan stóð á borðinum, men har sást ongin ylliniviður at vaksa út úr henni, og tann gamli maðurin, sum hevði sagt søguna, var á veg út, og tað fór hann eisini.

”Sum hetta var deiligt!” segði tann lítli drongurin. ”Mamma, eg havi verið í teim heitu londunum!”

”Ja, tað er ikki so løgið!” segði mamman, ”tá ið tú fært tveir koppar á tremur av ylliniviðarte, so kenst tað sum at vera í teim heitu londunum!” Og hon ballaði væl uttan um hann, at hann skuldi ikki vera kaldur. ”Tú hevur helst ligið og sovið, meðan eg trættist við hann, um hatta var ein søga ella eitt ævintýr!”

”Og hvar er Huldumamma?” spurdi drongurin.

”Hon er í tekannuni!” segði mamman, ”og har skulu vit lata hana verða verandi!”

Upprunaheiti: H.C. Andersen: ”Hyldemoer”, ”Gæa, æsthetisk Aarbog, udgivet af P. L. Møller”,1845. (Kom út í desembur 1844). Seinni í ”Eventyr”, 1850.

Marius Johannesen (1905-1986) týddi. H.C. Andersen: ”12 ævintýr”, Bókaforlagið Grønalíð 1982.