Landafrøði 1-3 Lærarabók

Uppskot til frálæru Lærarabók ©Nám 2014, 1. útgáva.Týðari: Elin Henriksen, Upprunaútgáva Impuls Geografi ©2009 Peter Kinlund, Maria Bergman och Natur og Kultur, 2009, Stockholm ISBN: 978-99918-2-205-1 Landafrøði 1–3 7-5 Landafrøði 2 Greið í stuttum frá, at á 1. stigi er høgur føðitíttleiki og høgur deyðstíttleiki. Á 2. stigi lækkar deyðstíttleikin, og á 3.stigi lækkar føðitíttleikin. Á 4. stigi eru bæði føðitíttleiki og deyðstíttleiki lág, men í 5. teigi fer føðitíttleikin niður um deyðstíttleikan. Lat nú næmingarnar arbeiða við avritssíðuni Demografiska umbroytingin . Teigarnir við føðitíttleika og deyðstíttleika eru longu útfyltir, eins og ymiskt annað. Uppgávan verður at kanna, um fólkavøksturin er stórur ella lítil, og hví hann broytist. Hví er deyðstíttleikin minkaður o.s.fr. Næmingarnir kunnu lesa í bókini á bls. 14 – 16. Føðitíttleiki Deyðstíttleiki Fólkavøkstur, stórur ella lítil Orsøk til broytingina stig Høgt Høgt Lítil (Eingin broyting) stig Høgt Lækkar Stórur Betri reinføri og heilsutænasta stig Lækkar Lágt Stórur Størri vælferð, kanska betri upplýsing um fyribyrgjandi evni stig Lágt Lágt Lítil Góð lívskor stig Lækkar Lágt Eingin vøkstur Skifti frá framleiðsluídnaði til kunningarsamfelag Viðmerkingar til frymilin Fólkavøkstur hevur sum heild samband við, at eitt samfelag broytist frá undanídnaðarsamfelag til nútímans ídnaðarsamfelag. Í hesi tilgongd veksur fólktatalið samstundis. Hetta fyribrigdið verður nevnt fólkatalsfrøðilig umbroyting (demografisk transitión). Sama gongd sæst aftur bæði í londum í vesturheiminum, sum langt síðan gjørdust ídnaðarlond, og í teimum londum, sum nú fara gjøgnum hesa tilgongd - ofta er talan um fátæk lond. Broytingin frá gomlum undanídnaðarsamfelag til nútíðar ídnaðarsamfelag fer fram í fýra stigum: 1. stig Byrjanin á frymlinum er eitt gamalt undanídnaðarsamfelag. Eingin ella lítil og eingin fólkavøkstur er. Deyðstíttleikin er ógvuliga høgur; serliga doyggja nógv pinkubørn. Høgi føðitíttleikin vigar upp móti høga deyðstíttleikanum. Tað verður hildið vera gott at fáa nógv børn, og tað verður tilmælt, so samfelagið kann halda fram. Nú á døgum er einki land á hesum stigi. 2. stig. Her fer deyðstíttleikin at lækka. Orsakirnar eru fleiri: Betri tilgongd til mat, nýggir vinnuvegir, betri heilsuviðurskifti, nýggjur heilivágur og betri reinføri. Deyðstíttleikin lækkar, men føðitíttleikin verður verandi høgur. Fólk hava ikki lagað seg til ta nýggju støðuna. Av tí at fleiri børn koma undan og vaksa til og sjálv fáa børn, veksur fólkatalið skjótt. Afganistan og Jemen eru dømi um lond, sum eru á hesum stigi. Avritssíða 7.2