Landafrøði 1-3 Lærarabók

Uppskot til frálæru Lærarabók ©Nám 2014, 1. útgáva.Týðari: Elin Henriksen, Upprunaútgáva Impuls Geografi ©2009 Peter Kinlund, Maria Bergman och Natur og Kultur, 2009, Stockholm ISBN: 978-99918-2-205-1 Landafrøði 1–3 7-6 Landafrøði 2 3. stig. Hetta stigið byrjar við, at føðitíttleikin fer at minka. Orsakirnar til hesa gongd eru fleiri: fíggjarligur framburður, betri útbúgving, skjót býargerð og átøk, sum stuðla undir at avmarka barnatalið. Lond sum Kenja, Saudiarabia og India eru á hesum stigi. 4. stig. Í hesum tíðarskeiði er javnvág komin í, við bæði lágum føðitíttleika og deyðstíttleika. Fólkavøksturin er tí lítil og eingin. Miðallivialdurin er høgur, og tey flestu doyggja av elli. Norðuramerika, meginparturin av Evropa og lond sum Brasil, Suðurkorea og Kina eru á hesum stigi. 5. stig. Hetta stig er íkomið seinnu tíðina og sermerkir umskiftið frá ídnaðarsamfelagi til kunningarsamfelag. Stórir partar av framleiðsluídnaðinum eru horvnir uttanlands, og tænastuvinnan er vaksin í stórum. Føðitíttleikin er fallin undir deyðstíttleikan, og tilflyting heldur fólkatalinum uppi. Dømi um lond, sum eru á hesum stigi, eru Týskland, Italia, Spania og Portugal. Er lítil og eingin tilflyting, so minkar fólkatalið somuleiðis. Tað hendir til dømis nú í Japan og í Russlandi. Hví fáa summar familjur so nógv børn Hjá nógvum næmingum er ilt at skilja, at familjur í fátækum londum eiga so nógv børn. Greið teimum frá, at støðan í Føroyum eisini hevur verið soleiðis einaferð. Barnatalið í føroysku familjunum lækkaði so hvørt, sum fíggjarliga støðan batnaði. Bið næmingarnar kanna, hvussu nógv systkin, ið langomma ella langabbi áttu. Á bls. 15 í bókini verður greitt frá, hvussu stórar familjurnar vóru. Legg dent á, at fólk í londum við stórum fólkavøkstri ikki bera seg skilaleyst at, tá ið tey fáa nógv børn. Talan er tvørturímóti um skilagóðar avgerðir, sum byggja á egnar royndir, lívskor og samfelagið, sum fólkið livir í. Í fátækum londum fáa gomul ofta lítla ella onga pensjón, og sosiala trygdarnetið er ikki til. Í staðin eru stórar familjur, har børnini taka sær av sínum gomlu foreldrum. At eiga nógv børn er somuleiðis ein møguleiki at útvega størri inntøku til familjuna. Í samfeløgum, har vanligt er, at nógv smábørn doyggja, er skynsamt at fáa nógv børn. Í nútíðarsamfeløgum, har flestu børn koma undan og vaksa til, kann tað tó elva til trupulleikar, at fólk taka avgerð um barnatal eftir tí, sum var, og ikki tí, sum er. Næmingarnir kunnu arbeiða við avritssíðuni Tvær familjur – ein samanbering fyri at fáa eina betri fatan av hesum. Avritssíða 7.4