Hevur tú nakrantíð sæð eitt reiðiliga gamalt træskáp, heilt svart av elli og skorið út við kroti og leyvsbløðum? Júst eitt slíkt stóð í einari stásstovu, ið var arvað eftir longommu, og skorið út við rósum og tulipánum frá ovast til niðast; her var tað løgnasta krot, og út ímillum stungu smáir hjørtir høvdið fram við nógvum greinarhornum, men mitt á skápinum stóð telgdur ein heilur maður, hann var sanniliga at grína at; og grína gjørdi hann, ein kundi ikki kalla tað at læa, hann hevði geitabukkabein, smá horn í pannuni og sítt skegg. Børnini í stovuni kallaðu hann altíð geitabukkabeinayvirogundirhøvuðs-víggjaskiparafloksforsetan, tí tað var eitt fløkjaligt navn at siga, og ikki eru mong, ið slíkt heiti fáa; men at lata skera hann út, tað var eisini nakað. Tó nú var hann jú har! altíð bíndi hann yvir at borðinum undir speglinum, tí har stóð ein yndislig, lítil hjarðkona av postalíni; skógvarnir vóru gyltir, kjólin snotiliga heftur upp við eini reyðari rósu, og so hevði hon gullhatt og hjarðkonustav; hon var von! Tætt við hana stóð ein lítil sótari, so svartur sum eitt kol, men annars eisini av postalíni; hann var so reinur og nossligur sum nakað annað; at hann var sótari, tað var jú bara nakað, hann skuldi eitast at vera; postalínsmakarin kundi eins væl havt gjørt ein prins burtur úr honum, tí tað var hvørt sum annað!

Har stóð hann so fittur við stiga sínum og við einum andliti so hvítum og reyðum sum á eini gentu, og tað var av røttum eitt mistak, tí eitt sindur svartur kundi hann gjarna verið. Hann stóð heilt nær við hjarðkonuna; tey vóru bæði tvey sett, hvar tey stóðu, og av tí at tey einaferð vóru sett, so høvdu tey trúlovað seg; tey hóskaðu væl saman, tey vóru ung fólk, tey vóru av sama postalíni og bæði líka vanvør.

Tætt við tey stóð uppaftur ein dukka, ið var tríggjar ferðir so stór, tað var ein gamal kinesari, ið dugdi at nikka; hann var eisini av postalíni og segði, at hann var abbi at tí lítlu hjarðkonuni; men tað kundi hann helst ikki prógva; hann segði seg at hava vald á henni, og tí hevði hann nikkað til geitabukkabeinayvirogundirhøvuðsvíggjaskiparafloksforsetan, ið bar fram bønarorð til ta lítlu hjarðkonuna.

”Har fært tú ein mann,” segði tann gamli kinesarin, ”ein mann, sum eg vildi hildið var av royðiviði, hann kann gera teg til geitabukkabeinayvirogundirhøvuðsvíggjaskipara-floksforsetinnu, hann hevur alt skápið fult av silvuri, umframt hvat hann eigur í loyniligum goymslum!”

”Eg fari ikki inn í tað myrka skápið!” segði tann lítla hjarðkonan, ”tey siga, at hann hevur har inni ellivu postalínskonur!” -

”So kanst tú verða tann tólvta!” segði kinesarin, ”í nátt, fyrst ið tað fer at ríkja í tí gamla skápinum, skulu tit halda brúdleyp, so satt sum eg eri kinesari!” og so nikkaði hann við høvdinum og settist at durva.

Men tann lítla hjarðkonan græt og leit at sínum hjartansvini, hesum sama postalínssótara.

”Eg haldi, eg fari at biðja teg,” segði hon, ”um tú vilt fara við mær út í ta víðu verð, tí her kunnu vit ikki verða verandi!”

”Eg vil alt, ið tú vilt!” segði tann lítli sótarin, ”latum okkum fara við tað sama, eg haldi, at eg kann lívbjarga tær av mínum vinnuvegi!”

”Gævi vit vóru væl niðri av borðinum!” segði hon, ”eg verði ikki glað fyrr enn vit eru úti í teirri víðu verð!”

Og hann uggaði hana og visti, hvar hon skuldi seta sín lítla fót á tær útskornu tremur og tey forgyltu leyvsbløð niður eftir borðbeininum, stiga sín nýtti hann eisini at styðja seg við, og so vóru tey niðri á gólvinum, men tá ið tey hugdu yvir at tí gamla skápinum, var har slíkt hóvasták; allir teir útskornu hjørtirnir settu høvdið longri fram, reistu greinarhornini og liðaðu hálsarnar; geitabukkabeinayvirogundirhøvuðsvíggjaskiparafloksforsetin leyp høgt upp í loft og rópti yvir til tann gamla kinesaran: ”Nú fara tey! nú fara tey!” -

Tá kom ein lítil hvøkkur í tey, og tey lupu skundisliga upp í skuffuna í pallinum.

Her lógu eini trý spøl av kortum, ið ikki vóru fullfíggjað, og eitt lítið dukkuteatur, ið var sett upp, so frægt sum til bar; har varð sjónleikur framborin, og allar frýrnar bæði rútar og hjartar, kleyvar og spaðar sótu á fremsta palli og veittraðu sær svala við teirra tulipanum, og aftanfyri stóðu allir knektarnir og vístu, at teir høvdu høvd bæði í erva og neðra, so sum spælikort hava. Sjónleikurin var um tvey, ið ikki máttu fáa hvørt annað, og hjarðkonan græt um tað, tí tað var eins og hennara egna ævisøga.

”Eg toli ikki at síggja hatta!” segði hon. ”Eg má upp úr skuffuni!” men tá ið tey komu út á gólv og hugdu upp á borðið, so var tann gamli kinesarin vaknaður og ruggaði við øllum kroppinum, hann var jú ein bøllur í neðra.

”Nú kemur tann gamli kinesarin!” gnísti tann lítla hjarðkonan, og so fell hon beint niður á síni postalínsknø, so forharmað var hon.

”Eg fái eitt hugskot!” segði sótarin, ”skulu vit sleppa okkum niður í ta stóru potpourrikrukkuna, ið stendur í horninum? Har kunnu vit liggja á rósum og lavendlum og blaka salt í eyguni á honum, tá ið hann kemur.”

”Tað slær ikki til!” segði hon, ”harumframt veit eg, at tann gamli kinesarin og potpourrikrukkan hava verið trúlovað, og altíð verður eitt sindur sitandi eftir við hjartarøturnar, tá ið tvey hava havt við hvørt annað at gera! nei, tað er ikki annað fyri enn at fara út í ta víðu verð!”

”Hevur tú reiðiliga dirvi til at fara við mær út í ta víðu verð?” spurdi sótarin.

”Hevur tú umrátt teg, hvussu stór hon er, og at vit aldri kunna koma higar aftur?”

”Tað havi eg!” segði hon.

Og sótarin bíndi ikki av henni, og so segði hann: ”Mín leið gongur gjøgnum skorsteinin! hevur tú reiðiliga dirvi til at krúpa við mær gjøgnum ovnin, bæði gjøgnum bulin og rørið? so koma vit út í skorsteinin, og har dugi eg at lofta mær! vit koma so høgt upp, at tey ikki røkka eftir okkum, og í erva er eitt hol út til ta víðu verð!”

Og hann førdi hana til ovnshurðina.

”Har sær svart út!” segði hon, men hon fór kortini við honum, bæði gjøgnum bulin og gjøgnum rørið, har var tann kolsvarta nátt.

”Nú eru vit í skorsteininum!” segði hann, ”og hygg! hygg! omanyvir skínur tann vænasta stjørna!”

*

Og ein rættilig stjørna var á himinum og skein beint niður til teirra, eins og hon vildi vísa teimum vegin. Og tey fóru klúgvandi og krúpandi, ein ræðuligur teinur var tað, so høgt, so høgt; men hann lyfti og lætti, hann helt henni og vísti henni á tey bestu støðini, hvar hon kundi seta sínar smáu postalínsføtur, og so komu tey at enda upp til skorsteinstromina, og á hana settu tey seg, tí tey vóru so sanniliga móð, og tað kundu tey væl vera.

Himin við øllum sínum stjørnum var omanyvir, og øll býartøkini niðriundir; tey sóu so víða um, so vítt út í verðina; tann neyðars hjarðkonan hevði aldri hugsað sær tað so, hon legði sítt lítla høvur upp at sínum sótara, og so græt hon, so at gullið stakk av miðjubandi hennara.

”Tað er nógv ov mikið!” segði hon. ”Eg toli hetta ikki! Verðin er nógv ov stór! gævi eg var aftur á tí lítla borðinum undir speglinum! eg verði aldri glað, fyrr enn eg eri har aftur! nú havi eg fylgt tær út í ta víðu verð, nú kanst tú passaliga fylgja mær heim aftur, um tú leggur nakað í meg!”

Og sótarin talaði gott fyri henni, talaði um tann gamla kinesaran og um geitabukkabeinayvirogundirhøvuðsvíggjaskiparafloksforsetan, men hon venaði seg so grøtiliga og kysti sín lítla sótara, og so kundi hann ikki annað enn eftirlíka henni, tó at tað var skeivt.

Og so fóru tey aftur við stórum ómaki klúgvandi niður ígjøgnum skorsteinin, og tey fóru krúpandi gjøgnum bulin og rørið, tað var ikki dælt, og so stóðu tey í tí myrka ovninum; har stóðu tey og lúrdu aftan fyri hurðina til at vita, hvussu til stóð í stovuni. Har var púra kvirt, tey kagaðu út - áh, har lá mitt á gólvinum tann gamli kinesarin, hann var dottin niður av borðinum í tí viðfangi, hann ætlaði sær eftir teimum og lá stokkin sundur í trý stykki; allur ryggurin var farin av í heilum, og høvdið lá boltað burtur í eitt horn; geitabukkabeina-yvirogundirhøvuðsvíggjaskiparafloksforsetin stóð, hvar hann altíð hevði staðið og grundaði.

”Tað er ræðuligt!” segði tann lítja hjarðkonan, ”gamli abbi er brotnaður, og vit hava gjørt tað! eg livi ikki eftir hetta!” og so flættaði hon sínar evurlítlu hendur saman.

”Hann kann klinkast enn!” segði sótarin, ”hann kann lættliga klinkast! - Ver bara ikki so bráð: tá ið tey líma hann í rygginum og geva honum eina góða klinku í nakkan, verður hann sum fyrsta dagin og kann stinga okkum nógvar glósur.”

”Heldur tú?” segði hon. Og so fóru tey klúgvandi upp aftur á borðið, hvar tey áður høvdu staðið.

”Hyggasíggj! so langt komu vit!” segði sótarin, ”har kundu vit spart okkum allan ómakin!”

”Bara vit høvdu gamla abba klinkaðan!” segði hjarðkonan. ”Kann tað vera so dýrt?”

Og klinkaður varð hann; húsfólkini lótu hann út at límast í rygginum, hann fekk eina góða klinku í hálsin, hann varð sum fyrsta dagin, men nikka kundi hann ikki.

”Eg meini tygum eru vorðin stoltur, eftir tað at tygum hava verið sundurfarin,”segði geitabukkabeinayvirogundirhøvuðsvíggjaskiparafloksforsetin, ”eg haldi ikki, tað mátti verið nakað at gera seg so til av! fái eg hana ella fái eg hana ikki?”

Og sótarin og tann lítla hjarðkonan hugdu so hjartkipt at tí gamla kinesaranum; tey óttaðust fyri, at hann skuldi fara at nikka, men hann kundi ikki og tað beyð honum ímóti at siga ókunnugfólki frá, at hann hevði eina klinku sitandi í nakkanum, og so vórðu hesi somu postalínsfólk saman, og tey bóðu gott yvir klinkuna hjá abba og untust saman til tey brotnaðu.

Upprunaheiti: H.C. Andersen: ”Hyrdinden og skorstensfejeren”, ”Nye eventyr, Første bind, Tredie samling”, 1845

Christoffur Lützen (1891-1981) týddi. H.C. Andersen: ”14 ævintýr”, Egið forlag 1953.