Skip to main content

Klokkan

Um kvøldið, í teim trongu gøtunum í tí stóra býnum, meðan sólin fór til viðar, og skýggini glitraðu sum gull á himlinum, hoyrdi so ein, so ein annar eitt merkiligt ljóð eins og ljóðið av kirkjuklokku, men tað var bert eitt andarhald, tað hoyrdist, tí gangurin var so nógvur av vognum, sum skramblaðu, og fólki, sum rópti, og tað ger ónáðir. ”Nú ringir aftansklokkan!” søgdu tey, ”nú fer sólin niður!”

Tey, sum fóru eitt sindur út um býin, har sum tað var longri millum húsini, og har sum urtagarðar vóru og smá bøstykkir, sóu kvøldroðan nógv vakrari og hoyrdu klokkuljóðið nógv skilligari. Tað var, sum kom ljóðið frá eini kirkju langt inni í teirri kvirru, væl angandi skógini. Og fólk hugdu tann vegin og fingu eitt hátíðarligt yvirbrá.

Nú gekk ein long tíð, og tey søgdu við hvørt annað: ”Man ein kirkja vera úti í skógini? Handa klokkan hevur tó eitt merkiliga vakurt ljóð. Skulu vit ikki fara inn í skógina at vita, um vit finna hana?”

Og tey ríku fóru koyrandi, meðan tey fátæku gingu, men vegurin gjørdist teim so merkiliga langur, og tá ið tey so komu til eitt stað, har nógv pílatrø vuksu í skógjaðaranum, so settu tey seg niður og hugdu upp í tær longu greinarnar og hildu seg vera komin heilt út í hagan. Kakumaðurin, sum búði inni í býnum, kom eisini hagar og setti sær tjald upp, og aftan á hann kom eisini ein annar kakumaður, og hann hongdi eina klokku uppi yvir tjaldinum, og hon var tjørað, so at hon skuldi ikki rusta í regninum. Kúlvur var ongin í henni. Tá ið so fólkini fóru heimaftur, søgdu tey, at tað hevði verið so romantiskt, og tað merkir, at tað ikki hevði verið gerandisligt. Tríggir persónar reypaðu av, at teir høvdu verið inni í skógini heilt har, sum hon endaði, og alla tíðina høvdu teir hoyrt tað merkiliga klokkuljóðið, men tað ljóðaði fyri teimum, sum kom tað innan úr býnum. Ein av teimum yrkti ein sang og segði, at klokkuljóðið var sum málið á mammuni, tá ið hon sang fyri sínum kæra, klóka barni. Onki ljóð kundi vera vakrari enn klokkuljóð.

Keisarin í landinum hoyrdi eisini um klokkuljóðið og lovaði, at tann, sum fekk at vita, hvaðani ljóðið kom, skuldi sleppa at kalla seg alheimsklokkari, sjálvt um ljóðið ikki kom frá eini klokku.

Nú tustu fólk út í skógin fyri at royna at vinna sær hetta starvið, men bara ein kom aftur við eini vána frágreiðing. Ongin hevði verið nóg langt inni í skógini og hann heldur ikki, men hann segði, at klokkuljóðið kom frá eini ógvuliga stórari uglu, sum sat í einum træ, sum var opið innan. Hetta var ein vísdómsugla, sum sat og knylti høvdið móti trænum, men um ljóðið kom úr ugluhøvdinum ella úr træbulinum, tað visti hann ikki at siga við vissu, og so varð hann settur sum alheimsklokkari, og á hvørjum ári skrivaði hann eina ritgerð um ugluna, men ongin gjørdist klókari av tí.

So var tað ein konfirmasjónssunnudag. Prestur hevði prædikað so vakurt og hjartaliga, og konfirmantarnir høvdu staðið so rørdir, tí hetta var ein týdningarmikil dagur hjá teimum. Frá børnum skuldu tey nú brádliga gerast vaksin fólk, barnasálin skuldi líkasum flúgva úr barnahaminum og í ein vakstramannaham. Sólin skein av tí vakrasta, og konfirmantarnir fóru út um býin, og út úr skógini hoyrdist tann ókenda klokkan ljóða harðari enn vanligt. Tey fingu beinanvegin slíkan hug at fara tann vegin, øll uttan trý teirra. Eitt av teimum skuldi heim at passa veitslukjólan, tí tað var júst hesin kjólin og henda veitslan, sum gjørdu, at hon var farin til hesa konfirmasjónina, annars hevði hon havt sitið heima. Eitt annað var ein fátækur drongur, sum var í læntum konfirmasjónsklæðum og skóm, og hann hevði lovað at bera tey aftur stundisliga tann seinnapartin, og tað triðja segði, at tað ongantíð plagdi at fara nakrastaðni, sum tað ikki hevði verið fyrr, uttan at foreldrini vóru við. Hann hevði altíð verið ein lýðin drongur, og tað fór hann eisini at vera í framtíðini, eisini sum konfirmantur, og tað eigur hann ikki at verða argaður fyri, men tað gjørdu tey.

Hesi trý fóru ikki við, men hini fóru so tøtlandi avstað. Sólin skein, og fuglarnir lótu, og konfirmantarnir sungu eisini og hildu í hendurnar á hvørjum øðrum, tí teir vóru ikki komnir í starv enn og vóru allir konfirmantar fyri Várharra.

Men brátt løgdust tvey av teim minstu fyri, og so vendu tey bæði aftur. Tvær smágentur settu seg at draga blomstur upp á tráð til kransar, og tær fóru heldur ikki við, og tá ið hini komu til pílatrøini, har sum kakumaðurin búði, søgdu tey: ”Ja, ja, nú vóru vit komin so langt. Tað man onki vera í hasum við klokkuni, hon man bara vera okkurt, sum menniskjuni hugsa sær til!”

Tá ljóðaði tað so eymt og vakurt inni í skógini, og fýra ella fimm av teimum avgjørdu kortini at halda longri inn í skógina. Men har var ringt at koma fram, tí trøini stóðu so tøtt, og nógvar vóru greinarnar, og tjúkt var av bløðum. Animonur og onnur skógarblomstur vuksu óvanliga høgt, og rossaberjaviðjurnar hingu sum langir skreytbendlar træ úr træi, og náttgalin sang, meðan sólargeislarnir royndu at troka seg niður millum trøini. Har var sera vakurt, men ongin vegur var hetta fyri gentur at ganga, tí tað var skjótt til, at kjólarnir vórðu skræddir. Har lógu eisini stórir steinar, sum mosi vaks á í øllum litum, og ein kelda rann tutlandi og segði: ”Klukk, klukk, klukk!”

”Man hatta vera klokkan?” segði ein av konfirmantunum og legði seg niður at lurta. ”Hetta má eg kanna gjølla!” og so steðgaði hann har, meðan hini fóru víðari fram á vegin.

Tey komu til eitt hús, sum var gjørt av nævurskrukkum og greinum, eitt stórt súreplatræ stóð líkasum og toygdi seg út yvir húsið, eins og tað hevði hug at sleppa allari súreplamongdini niður á takið, har rósur stóðu í fullum blóma. Tær longu greinarnar rukku yvir um skjøldurin, og á einari hekk ein klokka. Mundi tað vera hon, sum tey høvdu hoyrt? Ja, tað vóru tey øll samd um uttan eitt, sum segði, at handa klokkan var ov lítil og fitt at hoyrast so langt, sum tey høvdu hoyrt klokkuljóðið, og so vóru tað heilt aðrir tónar, sum soleiðis kundu taka um mannahjørtur. Hann, ið hetta segði, var ein kongasonur, og so søgdu hini: ”Ein sum hann skal altíð vera klókari enn hini!”

So lótu tey hann fara einsamallan, og meðan hann gekk, kendist tað honum so trongt fyri ondini av skógeinseminum, men enn hoyrdi hann lítlu klokkuna, sum hini vóru so góð við, og av og á, táið vindurin lá tann vegin, haðani sum kakumaðurin búði, hoyrdi hann tey eisini syngja frá borði. Men tað djúpa klokkuljóðið ljóðaði harðari, og nú var tað, sum at urguljóð hoyrdist afturvið, og ljóðið kom vinstrumegin frá, haðani, sum hjartað er.

Tá hoyrdist okkurt skróv úr runnakjarrinum, og so stóð ein lítil drongur framman fyri kongasoninum, ein drongur í traskituflum og í eini troyggju við nógv ov stuttum ermum, so at handliðirnir vóru berir næstan upp undir alboga. Teir kendust, tí hetta var konfirmanturin, sum ikki kundi koma við, tí hann mátti bera klæðini og skógvarnar aftur, sum hann hevði lænt til konfirmasjónina. Hetta hevði hann gjørt, og so var hann farin av stað einsamallur í traskituflum og teim gerandisskekum, sum hann átti, tí klokkan ljóðaði so hart og hvølt, at hann mátti av stað.

”So kunnu vit fylgjast!” segði kongasonurin. Men tann fátæki konfirmanturin í traskituflum var so smæðin. Hann royndi at toga troyggjuermuna fram og segði, at hann roknaði ikki við, at hann orkaði at fylgja kongasoninum, og so helt hann eisini, at tú átti at leita til høgru handar eftir klokkuni, tí teirri megin var alt so stórt og prýðiligt.

”Ja, so hittast vit als ikki!” segði kongasonurin og nikkaði til tann fátæka drongin, sum fór sær inn í tann tættasta og myrkasta partin av skógini, har tornir skræddu klæðini og klóraðu hann bæði í andlit, hendur og føtur, so at blóðið rann. Kongasonurin fekk eisini okkurt skrædlið, men sólin skein, har sum hann gekk, og tað er honum, vit nú skulu fylgja, tí ein raskur drongur var hann.

”Klokkuna vil og skal eg finna!” segði hann, ”um eg so skal ganga til heimsins enda!”

Apukattarnir sótu uppi í trøunum og skelktu, so at tað skygdi í tanngørðunum. ”Skulu vit grýta hann undir!” søgdu teir, ”skulu vit grýta hann undir, hann er ein kongasonur!”

Men kongasonurin var trøttugur og gekk longri inn í skógina, har tey sjáldsamastu blomstrini vuksu. Har vuksu snjóhvítar liljur við blóðreyðum sáðberum, himmalbláar tulipanir, sum skygdu í lotinum, og súreplatrø, sum høvdu súreplir, sum vóru meinlík stórum, skínandi sápubløðrum, so hugsa tær til, hvussu skínandi hesi trøini vóru í sólskininum. Og víða um á teim deiligu grønu fløtunum, har hjørtur og hind spældu sær í grasinum, vuksu stór og prúð eiki- og bókartrø, og hendi tað seg, at okkurt av trøunum var sprotnað í nævrini, so vaks gras har og viðjur upp úr rivuni. Har vóru eisini spegilsblonk vøtn, har hvítir svanir lógu og baðaðu sær. Eina løtu stóð kongasonurin stillur og lurtaði, og við hvørt helt hann, at tað var úr einum av hesum stillu vøtnunum, at klokkuljóðið kom, men so sannaði hann, at haðani kom tað ikki, men at tað kom uppaftur longri innan úr skógini.

Nú setti sólin, og luftin logaði alreyð sum eldur. Tá gjørdist so kvirt, so kvirt í skógini, og kongasonurin legði seg á knæ og sang ein kvøldsálm, og so segði hann: ”Aldri finni eg tað, sum eg leiti eftir! Nú setir sólin, og náttin kemur, tann myrka náttin. Tó einaferð enn kann eg kanska sleppa at síggja ta rundu, reyðu sólina, áðrenn hon til viðar gongur. Eg skal sleppa mær upp á tindin har, sum røkkur væl upp um trøini!”

Og hann fór at klintra seg upp gjøgnum hamaran, krøkti seg í gras og viðarøtur, klóraði seg upp eftir vátari hellu, har froskpaddurnar líkasum goyðu at honum. Men upp kom hann, áðrenn sólin fór í kav, og har uppi var vakurt at standa, á tann vakurleiki! Havið, tað stóra, undurfulla havið, sum kom við sínum longu bylgjum inn mót strondini. Tað lá so vítt framman fyri honum, og sólin stóð sum eitt stórt, skínandi altar harúti, sum hav og himmal koma saman, alt rann saman í gløðandi litum, skógin sang, og havið sang, og hjarta hansara sang við. Øll natúrin var sum ein stór, heilag kirkja, trøini og tey sveimandi skýggini vóru súlurnar, blomstrini og grasið tað mjúka altarklæðið og himmalin sjálvur tað stóra hválvið. Haruppi kámaðust teir reyðu litirnir, tá ið sólin fór undir, men samstundis tendraðust milliónir av stjørnum, milliónir av gimsteinslampum, sum lýstu, og kongasonurin rætti út armar sínar mót himlinum, móti havinum og skógini - og í sama viðfangi kom høgrumegin frá tann fátæki konfirmanturin í traskituflum og troyggju við ov stuttum ermum. Hann kom samstundis sum kongasonurin, men ein annan veg, og teir skundaðu sær móti hvørjum øðrum og stóðu og hildu í hondina á hvørjum øðrum í natúrunnar og skaldskapsins stóru kirkju, og uppi yvir teimum ljóðaði hin ósjónliga, heilaga klokkan, meðan sælir andar sveimaðu og dansaðu uttan um hana og við gleði og gleim sungu halleluja!

Upprunaheiti: H.C. Andersen: ”Klokken”, ”Maanedsskrift for Børn ved H.V. Kaalund og Julius Chr. Gerson. 1. Bind, 3. Hæfte”, 1845. Seinni prentað í ”Eventyr”, 1850.

Marius Johannesen (1905-1986) týddi. H.C. Andersen: ”12 ævintýr”, Bókaforlagið Grønalíð 1982.