Ellindur bóndi á Jaðri
writing paper sizes essay lack of money is the root of all evilCCF 45 C
TSB D 368
1 Ellindur bóndi á Jaðri eystur,
komin av kongakyni,
væl er hann til barna borin,
tríati eigur hann synir.
2 Ellindur bóndi á Jaðri eystur
hann er av kongastamma,
væl er hann til barna borin,
tríati eigur hann manna.
3 Tríati eigur hann synir av sær,
og annaðslíkt var døtur,
svørji tann eið á mína trú,
hann bíður tess ikki bøtur.
4 Svaraði signaður Ólavur kongur
við alskyns mektarmeingi:
”Ellindur bóndi á Jaðri eystur
heldur mín skatt so leingi.
5 Ellindur bóndi á Jaðri eystur
hann gevur mær ongan skatt,
tað er í tí for mær greint,
at tørvin býður margt.
6 Hvørki skattar hann skrúð ella lín
og ei tað silvurið mjúka,
tríati hevur hann skattir hildið,
kongi burdi at lúka.
7 Hvørki skattar hann skrúð ella lín,
og ei tað silvurið brenda,
tríati hevur hann skattir hildið,
ið kongi burdi at senda.”
8 Svaraði Sjúrður erkabisp
eina so lítla stund:
”Hvat skulu vit við skipum fara
ella yvir lund?
9 Hvat skulu vær við skipum fara
ella yvir land?
Vil hann ikki skattin geva,
vit taka hann við vald.”
10 Svaraði signaður Ólavur kongur,
kátur við mikla list:
”Eg skal senda mín lítin svein
at bera honum boðini fyrst.”
11 Út varð leiddur gangarin
undir hallarvegg,
hann var klæddur við skarlak
og niður á hóvskegg.
12 Hann var klæddur við skarlak
og niður á miðja síðu,
so var allur saðilin,
ið sendisvein skuldi á ríða.
13 Sendisvein leyp í saðilin upp
yvir leysan loga,
studdi seg hvørki við skjøld ella svørð
og ei við saðilbuga.
14 So ríður hann sendisvein
beinan vegin fram,
forgyltir leikaðu ringarnir,
hans góði gangari rann.
15 Hvørki fekk tann sendisvein
dag ella nætur ró,
fyrr enn hann kom á Jaðar eystur,
sum Ellindur drakk bjór.
16 Hvørki fekk tann sendisvein
dag ella nætur hvílu,
fyrr enn hann kom á Jaðar eystur,
sum Ellindur drakk vín.
17 Úti í miðjum grasgarði
akslar hann síni skinn,
og so búgvin gongur hann
í høgar hallir inn.
18 Og so búgvin gongur hann
í høgar hallir inn,
sum Ellindur bóndi á borði situr
við tríati synir sínar.
19 Ellindur leyp yvir borðið fram
við silvurskál í hendi:
”Signi Gud tíni eygun tvá,
so hann teg higar sendi!”
.20 Tað svaraði sendisvein
við alskyns mektarmeingi:
”Hvat vilt tú, bóndi, svara til,
tú heldur tann skatt so leingi?”
21 ”Eg havi honum av skatti alið
tríati synir baldar,
góðsið hans og lívið mítt
tað stendur til hans at valda.
22 Eg havi honum av skatti uppalið
tríati synir giftar,
góðsið hans og lívið mítt
tað stendur til hans at skifta.”
23 Tí svaraði Ellindur bóndi
í fyrsta orði tá:
”Eg skal finna mín velduga harra
í hetta sama ár.”
24 Tí svaraði Ellindur bóndi
og av so góðum treysti:
”Eg skal finna mín velduga harra
á hesum sama heysti.”
25 Sendisvein leyp í saðilin upp
yvir leysan loga,
studdi seg hvørki við skjøld ei svørð
og ei við saðilbuga.
26 Hvørki fekk tann sendisvein
dag ella nætur ró,
fyrr enn hann kom í Tróndheim norður,
sum Ólavur drakk bjór.
27 Ikki fekk tann sendisvein
dag ella nætur hvílu,
fyrr enn hann kom í Tróndheim norður,
sum Ólavur drakk vín.
28 Tað var enntá sendisvein,
heim í garðin fór,
úti sjálvur Ólavur kongur
fyri honum stóð.
29 ”Ver vælkomin, sendisvein,
higar nú til mín!
Hvussu tók hann Ellindur bóndi
við ørindum tínum?”
30 ”Hann hevur tygur av skatti alið
tríati synir baldar,
góðsið sítt og lívið sítt
tað stendur til tygur at valda.
31 Hann hevur tygur av skatti alið
tríati synir giftar,
góðsið títt og lívið hans
tað stendur til tygur at skifta.”
32 Ellindur letur av lunni ganga
eina forgylta skeið,
hann kvittaði so í Tróndheim norður
ta hina longu leið.
33 Reyðir ringar av reyðargulli
í hans homlum vóru,
hildu so í havið út,
teir skoyttu ikki, hvar ið teir fóru.
34 Reyðir ringar av reyðargulli
í hans homlum var,
skoytir hann ikki, at hann siglir
nátt ella ljósan dag.
35 Ellindur bóndi á Jaðri eystur,
bliknaði føgur kinn,
tá var honum sorg í huga,
hann siglir á ríkið inn.
36 Kastar sínum akkerum
á so hvítan sand,
fyrstur steig hann Ellindur bóndi
sínum fótum á land.
37 Fyrstur steig hann Ellindur bóndi
á so hvítan sand,
og hann Jóan jarnlegg
undir hans høgru hand.
38 Ellindur bóndi á Jaðri eystur
samlar at sær skinn,
vísir lógu nú vegirnir
í Postolakirkju inn.
39 Ellindur gongur frá strondum niðan,
reikar um so víða,
reikar hann so um Postolakirkju,
í hallina kom hann síðla.
40 Úti í miðjum grasgarði
samlar hann at sær skinn,
og so búgvin gongur hann
í høgar hallir inn.
41 Og so búgvin gongur hann
í høgar hallir inn,
sum Ólavur kongur á borði sat
við manna hundrað fimm.
42 Svaraði Jóan jarnlegg,
tóktist vera komin í vanda:
”Hví lata tygur mín gamla faðir
so leingi for borði standa?”
43 Svaraði Jóan jarnlegg,
hann talar til Tambarskeggja
og til Torstein, bróður sín:
”Vit hvessum várar eggjar!”
44 Svaraði signaður Ólavur kongur,
hevði ikki fleiri orð:
”Ver vælkomin, Ellindur bóndi,
stíg yvir breiða borð!”
45 Tað var hann Jóan jarnlegg,
framdi tað, ið hann vildi,
hann setti sín faðir yvir borð
á reyðum riddaraskildri.
46 Svaraði signaður Ólavur kongur
við alskyns mektarmeingi:
”Hvat vilt tú, bóndi, svara meg til,
tú heldur mín skatt so leingi?”
47 ”Eg havi tær av skatti alið
tríati synir baldar,
góðsið títt og lívið mítt
tað stendur til tygur at valda.
48 Eg havi tær av skatti alið
tríati synir giftar,
góðsið títt og lívið mítt
tað stendur til tygur at skifta.”
49 Svaraði signaður Ólavur kongur,
frá man frættast víða:
”Hvat skulu vit til skemtan hava, hesi jólini líða?
50 Hvat skulu vit til skemtan hava,
bóndi, av synum tínum?”
”Torstein ungi og Tambarskeggi
standa í javnar glímur.”
51 Svaraði signaður Ólavur kongur,
sló tað upp við gamni:
”Torstein unga og Tambarskeggja
haldi eg vera javnar.”
52 Torstein ungi og Tambarskeggi
sprungu upp á gólv,
tað er í tí for mær greint,
at hvør stóð syftur tólv.
53 ”Helvtin hon skal eftir vera,
bóndi, av synum tínum,
helvtin skal fara á Jaðar eystur
at gleða móður sína.
54 Helvtin, bóndi, av tygara synum
teir taki eg til mín,
helvtin skal fara á Jaðar eystur
at gleða móður sín.”
55 Gingu teir til strandar oman,
ríkir menn og reystir,
lunnar brustu, og jørðin skalv,
teir drógu sín knørr úr neysti.
56 Vindur hann upp síni silkisegl,
lætnaði sorg og sút,
tá var honum gleði í huga,
hann siglir av ríki út.
57 Vinda upp síni silkisegl,
ríkir menn og reystir,
stryka ikki á bunkan niður
fyrr enn við Jaðar eystur.
58 Út kemur Helga húsfrúin,
gevur fullgott treyst:
”Hetta er ikki knørrin tann,
ið hiðan fór í heyst.”
59 Svaraði Helga húsfrúin,
møðig fellir hon tár,
”Hetta er ikki knørrin tann,
ið hiðan fór í ár.”
60 Svaraði Helga húsfrúin,
hon stígur á stinnar leggir:
”Tað síggi eg á hesari ferð,
at deyður er Tambarskeggi.”
61 Hon tekur sínar moyggjarnar,
hon klæðir tær væl í skrúð:
”Tit skulu fara til strandar oman
mót Ólav kongi at stríða.”
62 Kasta sínum akkerum
á so hvítan sand,
fyrstur stígur Ellindur bóndi
sínum fótum á land.
63 Fyrstur stígur Ellindur bóndi
sínum fótum á land,
og hann Jóan jarnlegg
undir hans høgru hond.
64 Tá var kátt á Jaðri eystur,
njóskurin tók at brenna,
tá kom teimum gleði í huga,
hvørt ræður annað at kenna.
65 Drekka teir á Jaðri eystur
bæði úti og inni,
drukku mjøð og kláran vín
og glaðir á hvørjum sinni.
66 Helga eitur húsfrúin,
ið móðir er at øllum,
eyðkendir eru garparnir,
har ið teir stóðu á vølli.
CCF 45 C
TSB D 368
Handrit: Savn Hammershaimbs “Schrøters blandinger” (Føroya Ants Bókasavn t.e. Føroya Landsbókasavn nr. 16).
Útgávur:
1. Ársbók Førja bókafelags, 1900 s. 82
2. A.C. Evensen: „Kvæðabók I“ s. 124. Givið út hevur Hitt føroyska bókmentafelagið, 1910
3. Christian Matras legði til rættis: „Svabos Færøske Visehåndskrifter“, 1937-39 s. 317
4. Jóannes í Króki: „Sandoyarbók II“, 1982 s. 209. Rikard Long greiddi til útgávu.
5. Føroya kvæði (Christian Matras greiddi til útgávu, 1941) Band II, Teil 1, s. 123.
6. Hentzasavn – kvæðasavnið hjá Jóannesi í Króki frá 1819. Eivind Weyhe legði útgávuna til rættis og skrivaði inngang, s. 131, Fróðskapur 2011
Heimild: Úr Suðuroy: Johan Hendrik Schrøter (1771-1851 ), Hvalba 1848.