Brúsajøkils kvæði
global warming prevention and eassy peanut butter business planCCF 25 B.
TSB E 128
1 Tað var um eina jólatíð,
hundar fóru í bond,
har kom gongukall gangandi
bar hakan undir hond.
Ólavur kongur, herjar hann mót trøllum,
hansara segl er silkireytt.
Ormurin rennur, og árar leika við tolli.
2 “Hoyr tað, tú hin gamli maður,
set teg mær so nær,
veitst tú nakrar fíggjarvánir,
satt at siga mær?”
3 “Eg veit ongar fíggjarvánir,
satt at siga tær,
men úti fyri Heljarlondum
liggja oyggjar tvær.
4 Úti fyri Heljarlondum
liggja oyggjar tvinna[r],
onnur eitur Syðri,
og onnur eitur Minna.
5 Onnur oyggin Syðri
og onnur oyggin Minna,
har býr fyri Brúsajøkil,
ert tú maður at vinna.”
6 Ásbjørn letur sær buksur sýa,
víðar og so síðar,
kvittar norð til Heljarlond,
hesi jólini líða.
7 So siglir hann Ásbjørn
norð fyri Heljaroy
hvørki kom honum Gud í hug
ei heldur tann helliga moy.
8 So siglir hann Ásbjørn
norð fyri Heljarlond,
hvørki kom honum Gud í hug
ei heldur tann heiliga ond.
9 “Leggið her at landium,
sum fjøran hon er stutt!
Hetta man vera Brúsa høll,
ið beint í fjall er upp.
10 Leggið her at landinum,
her er fjøran slætt!
Hetta man vera Brúsa høll,
ið beint í fjall er rætt.
11 Her skulu liggja, mínir menn,
gera so lítið av,
annan morgun vænta mín,
tá sólin roðar í kav!
12 Her skulu tit liggja, mínir menn,
gera so lítið tíð,
annan morgun vænta mín,
tá sólin roðar í ský!”
13 Ásbjørn gekk frá strondum niðan,
tað við ongar sveinar,
tá hann kom í hellið inn,
ikki var Brúsi heima.
14 Hann stjól burt hans gull og fæ
so hans góðs og garðar,
hevði hann ikki stolið hans váknapróv,
tað mundi tað minst um varða.
15 Hann stjól burt hans gull og fæ,
hevði ei hondum hóv,
bar so aftur til strandar oman
snekkjuna lagdi í sjó
16 Tí svaraði Ásbjørn,
bæði vænur og vitur:
“Eftir liggja handskar mínir,
har sum Brúsi situr.
17 Alt tað gull, ið risin eigur,
liggur í einum kassi,
eftir liggja handskar mínir
undir Brúsa rassi.”
18 Svaraði ein av sveinunum,
takk vildi ikki tiggja:
“Tað biði eg tær, Ásbjørn,
lat teir handskar liggja!”
19 Tí svaraði Ásbjørn,
snarliga hann sær vendi:
“Eg havi so leingi borið teir handskar
uppi á míni hendi.
20 Her skulu tit liggja, mínir menn,
gera so lítið av,
annan morgun vænta mín,
tá sólin roðar í kav!
21 Her skulu tit liggja, mínir menn,
undir grønari líð,
annan morgun vænta mín,
tá sólin roðar í ský!”
22 Ásbjørn gekk frá strondum niðan,
seg við ongar sveinar,
tá hann kom í hellið inn,
tá var Brúsi heima.
23 Tá svaraði Ásbjørn,
bæði vænur og vitur:
“Her liggja nú handskar mínir,
sum tú Brúsi situr.”
24 “Tú hevur tikið mítt gull og fæ,
so mínar góðs og garðar,
hevði tú ikki tikið mítt váknapróv,
tá mundi tað minni um varða.”
25 Tí svaraði Brúsajøkil:
“Verði her enn sum áður,
aftur lokist hellið mítt,
og ongar dyrnar á!”
26 Tí svaraði Brúsajøkil:
“Verði her enn sum fyrr,
aftur lokist helli mítt,
verði her ongar dyr!”
27 So gingu teir innanhallar,
eykaðist meiri vandi,
traðkaðu teir so hellisgólv,
sum teir høvdu troðið í sandi.
28 So var sagt, at Brúsajøkil
mikla megi fekk,
hann sipaði Ásbjørn á hallargólv,
so hálsur av liði gekk.
29 Hann tók upp hans skinn og kropp,
kastar á duralás:
“Ligg nú har,” hvat Jøkil segði,
”í kvøld til øskukrás!”
30 Ásbjørn skar so sára við,
tá hann gav upp ond,
tað hoyrdu hansara sveinarnir
niður til sjóvarstrond.
31 Svaraði ein av sveinunum,
so sárliga hann grætur:
“Tað hoyrdi eg á reystini,
at Ásbjørn lívið læt.”
32 Svaraði annar av sveinunum,
hetta ið hann segði:
“Tað hoyrdi eg á reystini,
at Ásbjørn lívið legði.”
33 Sveinarnir, ið eftir vóru,
sigldu sjógvin salta,
Ásbjørn fell í Brúsa høll,
út gekk gáta Galta.”
34 Teir vundu upp síni silkisegl,
gull við vovin rand,
stryka ei á bunkan niður
fyrr enn við Noregis land.
35 Higar ið teirra snekkjan,
ið kendi fagurt land,
lótu síni akker falla
á so hvítan sand.
36 Lótu síni akker falla
á so hvítan sand,
tá var Ormar Tóraldsson
riðin niður til strand.
37 Tá var Ormar Tóraldsson
riðin niður til strand:
“Hvar er Ásbjørn,
bróðir mín, hann kemur ei fyrst á land?”
38 Svaraði ein av sveinunum,
siglt hevði sjógvin salta:
“Ásbjørn fell í Brúsa høll,
út gekk gáta Galta.”
39 Ormar snúðist teimum frá,
bæði av ilsku og vreiði:
“Tó skal eg til Heljarlond,
eg komi ikki aftur úr teirri.”
40 Tí svaraði Ólavur kongur,
mælir fyri munni á sær:
“Kvittar tú til Heljarlond,
lat meg fylgja tær!
41 Hoyr tú, Ormar Tóraldsson,
tú kvittar til Heljarland,
kom tú bæði Gud í hug
og so tann heiliga ond!
42 Hoyr tú, Ormar Tóraldsson,
tú kvittar til Heljaroy
kom tú bæði Gud í hug,
og so ta heiligu moy!”
43 So siglir hann Ormar sterki
norð fyri Heljarland,
bæði kom honum Gud í hug
og so tann heilig ond.
44 So siglir hann Ormar sterki
norð fyri Heljaroy
honum kom bæði Gud í hug
og so tann heiliga moy.
45 “Leggið her at landinum,
her er fjøran stutt,
hetta man vera Brúsa høll,
ið beint í fjall er upp!
46 Leggið her at landinum,
her er fjøran slætt,
hetta man vera Brúsa høll,
ið beint í fjall er rætt!
47 Her skulu tit liggja, mínir menn,
gera so lítið av,
annan morgun vænta mín,
tá sólin roðar í kav!
48 Her skulu tit liggja, mínir menn,
gera so lítið tíð,
annan morgun vænta mín,
tá ið sólin roðar í ský!”
49 Ormar gekk frá strondum niðan,
alt fyri uttan vanda,
vøtnini gerast bleik og blá,
honum fyri eygum standa.
50 Tað var Ormar Tóraldsson,
hann gekk seg niður til strand:
“Fáið mær higar mín lítin bát,
eg nái ikki í hellið at ganga!”
51 Ormar skeyt sín lítil bát
út frá hvøssum steini:
“Hoyr tú, vándin Brúsajøkil,
eg verði tær at meini!”
52 Ormar skeyt sín lítil bát
út fra hvøssum gróti:
“Hoyr tú, vándin Brúsajøkil,
tú skalt taka ímóti!”
53 Væl slapp hann um vøtnini,
væl slapp hann av tann vanda,
hann sær ein so grimman katt
for sínum eygum standa.
54 Ormar legði ørv á strong,
aðra og ta triðju,
katturin tók mót øllum teim,
hann beit tær av um miðju.
55 “Tú gert ikki, ungi maður,
tínar ørvir oyða,
um enn tú skjýtur í allan dag,
tú fært meg ikki deyðan.”
56 Ormar Tóraldsson,
hann heldur á brandinum bjarta,
rendi hann so fyri kattins bróst,
at oddurin stóð í hjarta.
57 Katturin fell á jørðina niður,
verildin tók at skelva,
út so lupu tey fimtan trøll,
tey ristu sínar bjálvar.
58 Tá var hjartað í Ormari kvikt
sum knívur í leysum skefti,
hann fekk dripið tey fimtan trøll,
tá var Brúsi eftir.
59 Ormar gekk í hellið inn,
sum ikki hevði verið fyrr,
so varð mær av sonnum sagt,
hann risti kross í dyr.
60 Tí svaraði Brúsajøkil,
mælir fyri munni á sær:
“Tú hevur dripið tann besta katt,
var komin av sjálvum mær.”
61 “Hoyr tú, vándin Brúsajøkil,
tað tali eg til tín,
eg havi ongar bøtur tikið
eftir Ásmund, bróður mín.”
62 “Hann tók burt mítt gull og fæ,
so mínar góðs og garðar,
hevði hann ikki tikið mítt váknapróv,
tá mundi tað minst um varða.”
63 Ganga teir um hellisgólv,
tá eykaðist vandi meiri,
so traðkaðu teir hellisgólv,
sum tað var bleyta leir.
64 Tá var brak í Brúsa høll,
Ormar komst á knæ:
“Av Gudi signaður Ólavur kongur,
dugnað veit tú mær!”
65 So varð sagt, at Ormar sterki
mikla megi fekk,
báðar hendur í risans skegg,
føtur í fjallið setti.
66 Hann reiv av honum kjøtið alt,
skeggið inn at tonnum,
enn tá tóktist Brúsajøkil
frálíkur øðrum monnum.
67 Hann reiv av honum skeggið alt,
kjøt og kjálkafillur.
“Eya meg,” segði Brúsajøkil,
“nú gerast leikir illir.
68 Skeggið ræð at prýða meg,
vænt var tað og tekt,
tríggjar reisir á hvørjum degi
yvir gullroyki hekk.
69 Skeggið ræð at prýða meg,
er tess virðin full,
tríggjar reisir á hvørjum degi
prýddi eg tað við gull.”
70 So varð sagt, at Ormar sterki
mikla megi fekk,
hann sipaði risan á hellisgólv,
at hálsur av liði gekk.
71 So gekk Ormar innanhallar,
rívur upp grót og grund,
tríggjar steinar í barm á sær,
hvør stóð meir enn pund.
72 Tríggjar steinar í barm á sær,
tann hin ríki álvur,
tveir gav hann sankt Ólavi kongi,
ein behelt hann sjálvur.
73 “Eg vil tæna tær, Ólavur kongur,
ævi og allan aldur,
um enn eg lívi híðaleysur,”
segði tann benjarbaldur.
Ólavur kongur, herjar hann mót trøllum,
hansara segl er silkireytt,
Ormurin rennur, og árar leika við tolli.
CCF 25 B.
TSB E 128
Handrit: Savnið hjá Hentze. Ny Kgl. Saml. 1954, 4to. Nr. 11, s. 62.
Útgávur:
1. Eivind Weyhe: “Hentzasavn – kvæðasavnið hjá Jóannesi í Króki 1819”, Fróðskapur 2011
2. Føroya kvæði (N. Djurhuus greiddi til útgávu, 1951) Band I, Teil 3, s. 522.
3. Føroya kvæði (Inngangur og úrtøk eftir Dánjal Niclasen, 1998) 8. bind, s. 74.
Heimild: Jóannes í Króki (1794-1869), Sandi, 1819.