INNIHALD
4
OH
–
-jonir og pH-virði . . . . . . . . . . . .
74
Nakrar basur . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
75
8. Nevtralisering og pH-virði
. . . . . . . .
76
At nevtralisera og pH-virði . . . . . . . .
77
Kálk og sýra . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
78
Demineraliserað vatn . . . . . . . . . . . .
79
Nevtralisering í fólki . . . . . . . . . . . . .
79
II. Partur. MAGNETISMA
9. Uppdagingar og uppfinningar
. . . . .
80
Úrmælingurin í fornøld . . . . . . . . . . .
81
Frá uppdaging til uppfinning . . . . . . .
82
10. Magnetir
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
84
Natúrligar og gjørdar magnetir . . . . .
85
Magnetisk kraft . . . . . . . . . . . . . . . . .
86
At magneta . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
87
Magnetnálir . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
90
Fastar magnetir . . . . . . . . . . . . . . . . .
90
Elektromagnetir . . . . . . . . . . . . . . . .
92
Streymstyrki og vindingar . . . . . . . . .
94
Jørðin er ein stór magnet . . . . . . . . . .
95
Kumpassin . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
98
Hvussu finnur flytifuglur leið . . . . . .
98
Magnetisku pólarnir býta um pláss . .
99
Bygnaðurin í magnetiskum evnum . .
99
Fyrimynd við smámagnetum . . . . . . . 100
11. Uppfinningar, sum hava
broytt tilveru okkara
. . . . . . . . . . . . 102
Elektromagnetisma og nýggjar
uppfinningar . . . . . . . . . . . . . . . . . 103
Magnetiskir kranar . . . . . . . . . . . . . . 104
Rele – fjarstýrd kontakt . . . . . . . . . . . 104
Ringiklokka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 105
El-motorar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 105
Nútíðar el-motorar . . . . . . . . . . . . . . 107
Telefon . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 108
12. Frá telegrafi til telefaks og teldu
. . . 110
Samskifti í gomlum døgum . . . . . . . . 111
Telegrafurin . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 111
Talkotur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 112
Telex, telefaks og teldur . . . . . . . . . . 114
Transistorar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 115
Nøkur merkisár í fjarskiftissøguni . . . 117
13. Elektromagnetisma og ljóð
. . . . . . . . 122
Ljóð . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 123
Hvussu virkar ein hátalari . . . . . . . . . 123
Hátalari . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 124
Styrkjari . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 125
Ljóðlega . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 127
III. Partur. BÚSTAÐARUPPHITING
14. Vit kynda eld
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . 128
Okkum tørvar eld . . . . . . . . . . . . . . . 129
Eldur og tey fyrstu menniskjuni . . . . 129
Eldurin – vandamikla amboð
menniskjans . . . . . . . . . . . . . . . . . . 130
Upprunafólk gera sjálv eld . . . . . . . . 131
Tendrarar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 132
Svávulpinnurin, ein ótrúlig uppfinning 132
Hvussu verða svávulpinnar gjørdir . . 134
Hvat hendir, tá ið vit bresta
ein svávulpinn . . . . . . . . . . . . . . . 134
15. Frá báli til fjarhita
. . . . . . . . . . . . . . 136
Hvussu brúka vit eldin . . . . . . . . . . . 137
Eldur inni . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 138
Bóndans stova . . . . . . . . . . . . . . . . . . 138
Upphiting og eingin roykur . . . . . . . . 139
Skorsteinurin . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 139
Ovnurin . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 140
Miðstøðuhiti . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 141
Varmastreymar í luft . . . . . . . . . . . . . 143
Í gomlum døgum var fótkalt . . . . . . . 144
Fjarhiti . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 144
Termostatar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 146
At stýra hita við termostati . . . . . . . . 147
16. Varmi og orka
. . . . . . . . . . . . . . . . . . 148
Føroyar flyta inn nógva orku . . . . . . 149
