INNIHALD
5
Orka í ymsum brennievnum . . . . . . . 149
Varmaorka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 150
Orka er í øllum evnum . . . . . . . . . . . 151
Varmaorka goymd í ymsum evnum . 151
Varmaorka goymd í dampi . . . . . . . . 152
Tí kann dampur vera vandamikil . . . . 153
Dampur í innihita . . . . . . . . . . . . . . . 153
Hiti og mýlrørslur . . . . . . . . . . . . . . . 154
Varmaorka og mýlrørsla . . . . . . . . . . 155
Hví veksur hitin, tá ið eitt
evni brennur . . . . . . . . . . . . . . . . . . 155
Hví kólnar ein løgur, sum
dampar burtur . . . . . . . . . . . . . . . . 156
Hví veksur hitin, tá ið dampur
aftur verður til løg . . . . . . . . . . . . . 157
Munur á hita og varma . . . . . . . . . . . 157
17. Varandi orkukeldur
. . . . . . . . . . . . . . 158
Heimurin brúkar nógva orku . . . . . . . 159
Varmi úr jørðini . . . . . . . . . . . . . . . . 159
Í Reykjavík eru fáir skorsteinar . . . . . 159
Tað er dampur, sum kemur upp . . . . . 160
Jarðvarmi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 160
Kuldaskápið sum varmatól . . . . . . . . 161
Hvussu virkar eitt kuldaskáp . . . . . . 161
Frá kuldaskápi til jarðvarma . . . . . . . 162
Varmapumpan . . . . . . . . . . . . . . . . . . 163
Luftvarmaskipan . . . . . . . . . . . . . . . . 163
Lívgevandi sól . . . . . . . . . . . . . . . . . 164
Sólvarmaskipanir . . . . . . . . . . . . . . . 165
Hvussu virkar ein sólfangari . . . . . . . 166
Um at brúka varandi orkukeldur . . . . 168
Hálmur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 170
Orku-avgrøði . . . . . . . . . . . . . . . . . . 170
Biogass-skipanir . . . . . . . . . . . . . . . . 171
18. Sparið orku
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . 172
Tað ræður um at goyma varman . . . . 173
Varmaleiðing . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 173
Varmaleiðing í byggitilfari
og øðrum evnum . . . . . . . . . . . . . . 175
Bjálving í vindeygum . . . . . . . . . . . . 176
Luft og bjálving . . . . . . . . . . . . . . . . 177
Termorútar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 177
Bjálving . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 178
Inniluft . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 178
Væta í inniluft . . . . . . . . . . . . . . . . . . 179
Ókeypis varmi . . . . . . . . . . . . . . . . . . 181
Tað loysir seg at bjálva . . . . . . . . . . . 181
IV. Partur. RØRSLA OG RÚMD
19. Rørsla og kraft
. . . . . . . . . . . . . . . . . 182
Rørslur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 183
Jøvn rørsla . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 184
Javnt accelererað rørsla . . . . . . . . . . . 185
Jøvn sirkulrørsla . . . . . . . . . . . . . . . . 187
At seta saman rørslur . . . . . . . . . . . . 188
Kraft og lógir Newtons . . . . . . . . . . . 190
20. Sólin, Jørðin og Mánin
. . . . . . . . . . . 194
Sól og Máni . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 195
Frástøður og tvørmál . . . . . . . . . . . . . 195
Støddir á Sól, Jørð og Mána . . . . . . . 196
Jørðin melur um Sólina . . . . . . . . . . . 197
Dagur og nátt . . . . . . . . . . . . . . . . . . 198
Árstíðirnar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 199
Mánin . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 200
Myrkingar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 202
21. Sólskipanin
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 204
Merkur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 205
Venus . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 205
Jørðin . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 206
Mars . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 207
Jupiter . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 207
Saturn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 207
Uranus . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 208
Neptun . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 208
Pluto . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 208
Smástjørnur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 209
Flogsteinar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 209
Halastjørnur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 209
Leitorð
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 211
Grundevnaskipan Mendelejevs
. . . . . . . 218
