Holocaustdagur í Føroyum
Holocaustdagur verður hildin kring heimin hin 27. januar. Løgtingið samtykti í 2019 at gera henda dagin til almennan minningardag um Holocaust og onnur fólkadráp. Í uppskotinum verða onnur fólkadráp enn Holocaust á okkara døgum eisini nevnd.
Lesið uppskotið um at gera Holocaustdagin til almennan minningardag í Føroyum.
- Hvør er grundgevingin hjá uppskotsstillaranum?
- Verða onnur dømi um fólkadráp nevnd?
- Hvat halda tit um samtykta uppskotið?
Holocaust
Á hesi temasíðu er evnið holocaust og onnur fólkadráp. Á síðuni eru almennir upplýsingar, undirvísingarupplegg og slóðir til tilfar at brúka í skúlanum.
Tað var undir seinna heimsbardaga, at umleið 6 milliónir jødar umframt fólk frá øðrum minnilutabólkum, so sum samkynd, vórðu dripin. Hetta verður kallað holocaust.
27. januar minnast vit holocaust og onnur fólkadráp. Henda dag í 1945 fríaði Reyði herurin hjá Sovjettsamveldinum jødarnar og onnur kúgað fólk úr týningarleguni Auschwitz.
Ólavur í Geil samskipar tiltakið fyri Nám
Teldupostur: olavur@advent.fo
Telefon: 289796
Myndir frá degnum
ALTJÓÐA DAGUR TIL MINNIS UM HOLOCAUST OG ONNUR FÓLKADRÁP
Skráin fríggjadagin 27. januar 2025 klokkan 10.00 - 11.30
10.00 Vælkomin
Høgni Joensen, stjóri í skúlanum við Løgmannabreyt Ólavur í Geil, samskipari á Altjóða degnum til minnis um Holocaust og onnur fólkadráp
10:10 Søguligt baksýni
Súsanna Eikholm, søgufrøðingur, um fólkadrápið í Kambodja
10:25 Føroyingar í Kambodja
Turið Dyssegaard um at starvast í Kambodja
10:40 Kambodjabúgvar, seta orð á fólkamorðið
Filmur við fólkum úr Kambodja, sum búgva í Føroyum
10:50 At búgva og arbeiða í Føroyum
Samrøða við Brandur Jacobsen og Mariia Shvets Olsen um integratión í Føroyum
11:05 Polarisering og bólkaatferð
Birita Lamhauge Jóansdóttir, sálarfrøðingur, um polarisering og bólkaatferð
11:20 Hvat hava vit lært?
Næmingar úr skúlanum við Løgmannabreyt siga frá, hvat tey hava lært á tiltakinum
Kambodja verður evnið á Holocaustdegnum í 2025
Altjóða dagurin til minnis um holocaust og onnur fólkadráp 27. januar 2025
Altjóða dagurin til minnis um holocaust og onnur fólkadráp nærkast nú av álvara. Sum tykkum kunnugt, seta vit í ár sjóneykuna á fólkamorðið í Kambodja nú 50 ár eru liðin, síðan Reyðu Khmerdrápini tóku seg upp. Frá 1975 og fýra ár fram kravdu drápini um 1,7 milliónir mannalív. Tey flestu doyðu í hungri og av sjúku, men stýrið avrættaði eisini nógv. Tvingsilsarbeiði, tvingsilsflutningur, píning og eftirlit vóru nøkur av amboðunum, sum stýrið brúkti at kúga fólkið við.
Í skúlanum við Løgmannabreyt
Skúlin við Løgmannabreyt verður vertsskúli í ár, og stroymt verður til allar framhaldsdeildir og miðnámsskúlar, og fólk annars, ið hava áhuga at fylgja við. Stroymt verður um opnu undirvísingarsíðuna Snar. Tað er fyrstu ferð at eitt land í Asia verður tikið upp á degnum, og fyrstu ferð at ein skúli í Suðurstreymoy er vertsskúli.
Fólkadráp í Kambodja
Skráin er fjølbroytt og viðkomandi. Súsanna Eikholm, søgufrøðingur, gevur eitt søguligt baksýni um fólkadrápið í Kambodja. Vit vísa ein film við fólki úr Kambodja, sum búgva í Føroyum og Turid Dyssegaard greiðir frá um tíðina, tá hon og maðurin, Áki, eitt tíðarskeið arbeiddu í landinum.
Støður, sum skapa polarisering
Fyriskipararnir av holocaustdegnum hava gjørt av, at umframt at varpa ljós á Kambodja, verður nomið við aktuellar støður, sum viðvíkja ástøðinum hjá Stanton um stigini sum eyðkenna eitt fólkamorð. Talan er um 10 stig, sum kunnu lesast á temasíðuni hjá snar.fo um fólkamorð. Tað áhugaverda er í hesum stigum er, at vit menniskju liva í nøkrum av hesum í okkara dagliga tilveru. Umframt polarisering er eisini bólkadráttur eitt av stigunum. Í hesum sambandi koma vit at hava eina samrøðu við Mariu Olsen, sum er úr Ukraina og arbeiðir á Útlendingastovuni og Brand Jacobsen frá Fiskavirkinum í Gøtu, um hvussu teir arbeiða við integratión í teirra dagliga arbeiði. Eisini fer sálarfrøðingurin Birita Lamhauge Jóansdóttir at greiða frá um, hvat polarisering er, og hví tað fer fram.
Sætti holocaustdagur
Altjóða Holocaust dagurin 2025 er tann sætti av sínum slag, síðan dagurin við løgtingslóg varð ásettur í 2017. Allir merkisdagarnir eru tøkir á video, og kunnu síggjast á https://snar.fo/holocaust
Tað er Nám, sum samskipar holocaustdagin. Samskipari er Ólavur í Geil.
Um hjálpararbeiðið í Kambodja
Annika Katrin Joensen, varaskúlastjóra og deildarleiðara í Skúlanum í Eysturkommunu greiðir frá arbeiðinum, sum Tofta skúli hevur staðið fyri í Kambodja, og hvussu næmingar, lærarar og foreldur hava gjørt mun fyri fólk í økinum:
Um okkara arbeiði í Kambodja
Vit fegnast um, at tit valdu at varpa ljós á Kambodja á altjóða Holocaust degnum. Hóast vit ikki høvdu møguleika at vera við, vilja vit fegin deila eina stutta kunning um okkara arbeiði í Kambodja.
Kambodja-hjálpin hevur stuðlað skúlanum í Pray Salau, har vit hava arbeitt við næmingum og veitt hjálp í bygdini, serliga undir koronufarsóttini. Í hesum tíðarskeiði fingu fólk mat, heilivág og aðra neyðuga hjálp.
Hjálpararbeiðið byrjaði í 2012, tá flokslærararnir Annika K. Joensen og Tórhild Bjarkhamar, saman við næmingum og foreldrum í 2. flokki í Skúlanum í Eysturkommunu, tóku stig til at hjálpa í Kambodja. Við stuðli frá føroyingum varð keypt eitt grundøki, har ein skúli varð bygdur. Skúlin tænir nú sum barnagarður, skúli og barnaheim fyri umleið 60 børn og verður eisini brúktur til sunnudagsskúla og kirkju.
Skúlin er staðsettur nær við Angkor Wat, og foreldrini hjá børnunum liva av at selja hándgjørdar lutir til ferðafólk. Tá koronufarsóttin rakti, steðgaði ferðavinnan, og neyðin vaks. Í hesum sambandi var hjálpin útvidkað til at fevna um umleið 300 fólk í Pray Salau, sum eisini fingu nýtt vatnverk.
Seinastu 12 árini hava fleiri føroyingar vitjað skúlan og hjálpt til við m.a. ábótum, skúlaskipan, deiling av skúlataskum, leikum og skúlaamboðum.
Vit gleðast um at vera partur av hesi hjálp og vóna at halda fram við at stuðla børnum og familjum í Kambodja.
Úr Siemréab til Norðragøtu
Úr Siemréab til Norðragøtu er heitið á stuttum filmi, sum í seks minuttir lýsir fýra fólk úr Kambodja, sum arbeiða hjá PRG í Norðragøtu.
Tey eru eftirkomarar hjá nøkrum av teimum, ið livdu undir harðrenda stýrinum hjá Pol Pot, sum fyri hálvtrýss árum síðan kravdi 1,7 milliónir mannalív.
Fólkadrápið verður kallað Reyðu Khmerdrápini.
Stýrið og tankarnir hjá Pol Pot høvdu eisini undirtøku á okkara leiðum.
Holocaustdagin, 27. januar 2025 kl 10:00, seta vit tí kikaran á júst hesa hending.
Tiltakið verður í skúlanum við Løgmannabreyt og verður stroymt á https://snar.fo/holocaust
Hetta er sætta ferðin at vit lýsa fyribrigdið fólkadráp, sum hvørki kennir til landamørk ella tíðarætlan.
Fólkadráp kunnu taka seg upp allastaðni og til allar tíðir.
Hvat skapar identifikatión?
Seinastu tvey árini hava vit endað holocaustdagin við at næmingar á vertsskúlanum siga, hvat teir fingu burturúr degnum. Her eru tvey klipp, annað frá skúlanum í Vestmanna, har evnið var Ruanda og nomið verður við Ukraina og Holodomor, og hitt seinna klippið er úr skúlanum við Løgmannabreyt, har evnið var Kambodja. Í báðum førum siga næmingarnir, at tað hevur týdning, hvussu nær okkum hendingin kann fatast at vera. At náa hesari sannkenning, hava vit hvørt ár roynt at skapa identifikatión, so næmingarnir kunnu uppliva eina nærveru við abstraktu hendingarnar, til dømis at fólk úr krígsrakta landinum, sum búgva og arbeiða her, kunnu siga frá.
Gregory Stanton um fólkadráp
Amerikanski granskarin, Gregory Stanton, hevur hildið saman gongdina í søguligum fólkadrápum í flestu londum. Hann er komin eftir, at tíggju stig kunnu síggjast aftur, tá fólkadráp fara fram.
Tey tíggju stigini eru:
- at gera eina flokkingarskipan
- at gera ímyndir
- at gera mismun
- at gera eitt menniskja ómenniskjansligt
- at skipa eina útrudding
- at elva til polarisering
- at fyrireika álitisfólki til útruddingina
- at jagstra tey útvaldu
- at útrudda
- at avnokta
Í 1989 varð Gregory Stanton biðin at standa fyri einum venjingarskeiði fyri almenn starvsfólk í Ruanda og grannalondunum. Tá fór Stanton til forsetan, Juvenal Habyarimana, og bað hann strika ”ethnic identities”, upprunaeyðkenni, í samleikaskjalinum hjá fólki í Ruanda, tí hetta kundi brúkast at eyðmerkja tey við, um so varð, at eitt fólkadráp fóra at taka seg upp. Fimm ár seinni, í 1994, var tutsifólkið fyri skipaðum fólkamorði í Ruanda.
Í kunningarsavninum hjá Námi er nýggja danska bókin ”Vejen til folkedrab - før under og eftir Holocaust”. Bókin sigur, at í farnu øld vórðu hundrað milliónir dripin í fólkadrápi. Í Holocaust drupu nazistar seks milliónir. Onnur fólkadráp, sum bókin viðger, vóru í Armenia, Kambodja, Ruanda og Srebrenica. Bókin vísir á, at í øllum førum vórðu ofrini forfylgd fyri nakað tey vóru - ikki fyri nakað, tey høvdu gjørt.
Í bygnaði og hugsan tekur bókin støði í teim tíggju stigunum hjá Gregory Stanton.
Arbeiðsuppgáva at loysa í flokkinum
- Tosið í flokkinum um tey tíggju stigini, sum Gregory Stanton nevnir. Gevið tykkara boð uppá, hvørja meining hesi tíggju stigini kunnu hava. Takið jødar undir krígnum sum dømi. Brúkið øll tey tíggju stigini. Hjálpa stigini okkum í eini fatan av tilgongdini?
- Nú flyta vit tey tíggju stigini heim til okkara gerandisdag. Vit hugsa eina tilgongd við ógvusligari útihýsing og happing. Kunnu vit fáa nakað persónliga burtur úr teim tíggju stigunum, tá vit meta um eina hugsaða hending í okkara egna flokki?
- Kann vitanin um tey tíggju stigini fáa okkum at forða fyri allari útihýsing og happing?
