Úr Les:

Heðin Brú var borin í heim í Skálavík. Hann gekk á Føroya Fólkaháskúla veturin 1919-1920 og fór síðani til Danmarkar á landbúnaðarskúla. Takk tók prógv sum búnaðarfrøðingur í 1928. Eftir at hann flutti aftur til Føroya, arbeiddi hann innan landbúnað og varð settur sum búnaðarráðgevi í 1942.

Heðin Brú var dulnevnið, ið Hans Jacob Jacobsen nýtti, tá ið hann skrivaði. Hann verður mettur sum ein av okkara mætastu prosaskaldum. Heðin Brú skrivaði serliga skaldsøgur og stuttsøgur. Fyrsta skaldsøgan „Lognbrá“ kom út í 1930. Harumframt týddi hann eisini ein hóp av bókmentum til føroyskt. 

Úr Bókmentasøguni hjá Árna Dahl:

Í 9. bindi av »Varðanum«, hefti 1—2, stóð prosastubbi, ið bar heitið »Høgni hin gamli«. Fólk bitu merki í hendan stubban, málið var rótføroyskt bygdarmál og við kærleika var hesin 79 ára gamli seyðamaðurin í Flatnahaga lýstur.

Fólk vóru forvitin at frætta, hvat kristið navn fjaldi seg aftan fyri *dulnevnið »Heðin illi«.

Brátt spurdist, at søguskrivarin var ungi skálvíkingurin Hans Jacob Jacobsen, sum seinni undir dulnevninum Heðin Brú kom at gerast stórvirknasta prosaskald í síni samtíð.

Lívssøga:
Hann er borin í heim í Skálavík í 1901. Í   hesi   fyrndar   bóndabygd   vaks hann upp og seyg í seg gamla mentan, gjørdist kunnur við dagliga gerandisstrevið og sat hugtikin undir hvørjum orði, tá skilafólk greiddi frá søgu og søgn. Skúli var í bygdini, men minni mundi tað muna, tað ið lært var har, enn tað ið lært varð av sjálvari bygdasamveruni, dagliga arbeiðnum og skilaprátinum. Hann var sjúkligur og visaligur sum óviti, men kortini so frægur, at hann, tá hann hevði fingið prestsins hond á høvdið, fór til skips.

Men hugurin stóð ikki til sjólívið, heldur til at læra okkurt. Hann leitaði fyrst veturin 1919/20 á Føroya fólkaháskúla; fekk væl burtur úr lærdómsliga og fekk lisið ein hóp og leitaði haðani 20 ára gamal á landbúnaðarskúla í Danmark. Aftaná arbeiddi hann á ymsum gørðum í Danmark og fór í 1925 á Landbohøjskolen í Keypmannahavn, haðan hann í 1928 tók prógv sum búnaðarfrøðingur. Heilt frá ungum av hevði hann roynt at seta saman bæði í yrkinga- og søgusniði; men tað var í Keypmannahavnartíðini, at fyrsta skaldsøgan varð til.

Heimafturkomin kom hann at arbeiða innan føroyska landbúnaðin, frá 1942 sum landbúnaðarráðgevi. — Í frítíðum og fríløtum skrivaði hann.

Lívsstarvið kom at hava avberan týdning fyri ítrivið, skrivingina. Í embætisørindum kom hann at vitja allar bygdir landsins; hann skifti tá orð við mong fróðarfólk, sat undir øllum frásøgnum og gáaði væl eftir, hvussu tey málbóru seg.

Tá Heðin Brú vegna aldur legði starvið frá sær, helt hann fram við skapandi skaldsøgu- og stuttsøguskriving og fekk nú eisini stundir til at týða ein hóp og at skriva endurminningar.

Bókmentaverk:
Fyrsta stóra skaldaverkið hjá Heðin Brú er dupultskaldsøgan »Lognbrá« 1930 og »Fastatøkur« 1935.

Í teirri fyrru fylgja vit droymaranum Høgna frá smádreingi, til hann mannkomin fer til skips. Høgni er yngsti sonur í stórbóndahúsunum í Túni; hóast Túnshúsið er valahús og foreldur Høgna, Guðrun og Sakir, dugnalig bóndafólk, so roynist barndómurin Høgna alt annað enn lystiligur. Einki samljóð er foreldranna millum, og í hesum sálarliga ótrygga heimi, fyltur av happing og høggum, mistrívist smádrongurin og byggir sær upp egnu dreymaverð sína saman við teirri fremmandu gentuni, ið hyggur upp á hann »við sínum stóru bláu eygum og sínum fagra gula hári«.

Í »Fastatøkum« hoyra vit meir um skipslívið, nú Høgni hevur slitið seg leysan frá heiminum í Hórisvík og er farin til skips við »Rúðuni«. Her verður sjólívið lýst í góðum og ringum løtum, í ódn og í logn, á fiskileið, á heimferð og heima millum túrar.

Hetta lívið mennir hin unga, og Høgni, sum í fyrru bókini skúgvar dreymin um gentu og heim frá sær við orðunum: »Tað var bert vøkur lognbrá«, fær í seinnu bókini fastatøkur á lívinum og kemur heimaftur til dreymagentuna og faðirs garð.
Brot úr bókini »Feðgar á ferð« vórðu prentað í Varðanum 1936, 1937 og 1938, og í 1940 kom hon út í síni heild.
 
Bókin snýr seg um føroyska samfelagið í broyting frá bóndasam-felagi til fiskivinnusamfelag. Eldra ættarliðið, umboðað av Ketli og Ketilskonu, setur æru í at vera sjálvbjargið, tey ræðast rentur og skuld og skilja ikki yngra ættarliðið, umboðað av eldru sonum teirra, tá teir siga: »Tað veit eg ikki, um tit eru býtt ella ikki býtt, men tit eru gomul. Tað er hent so nógv, síðan tit vóru ung, at tit kenna tykkum ikki aftur, so ganga tit illfýsin og spáa neyð og undirgongu. Haldið uppat við tí, einki er farið av lagi, tað eru bara kyrrindir, tykkara sjóvarfall er runnið, nú kemur okkara«.

Við yngsta soninum, hinum heimfødda Kálvi, kemur skemtið inn í skaldsøguna, og hetta saman við hugtakandi lýsingini serliga av Ketli, gamla, ger hana til eina hina best umtóktu av skaldsøgum okkara. Hon er týdd til hesi mál: Íslendskt, danskt, svenskt, norskt, grønlendskt, enskt, týskt og pólskt.

Fjórða skaldsøgan hjá Heðini Brú, »Leikum fagurt«, er ein sonevnd lyklaskaldsøga, t.e. søga bygd á veruligar hendingar og við persónum, sum í veruleikanum stóðu mitt í hendingunum, ið greitt verður frá.

Bókin kom út í 1963, men grundina undir søgugongdini finna vit í føroyskum politiskum lívi frá miðskeiðis í 1930-árunum og úteftir. Hetta er tíðin, tá jarðarspurningurin spælir stóran leiklut í føroyskum politikki, tá sjálvstýrisflokkurin fer í tvíningar og Vinnuflokkurin verður stovnaður. Samfelagið er á gosi: Mótmælisgongur, fólkafundir, blaðkjak, átrúnaðarlig øsing og val.
Umframt hesar ytru umstøður greiðir skaldsøgan frá ástarsøguni millum læraraskúlanæmingin Tor-mann og tilkomnu seymikonuna Elsbu.

Ymist er, hvussu hendan skaldsøgan er vorðin mett. Tað tykist hava ávirkað hana, at høvundurin sjálvur hevði tikið støðu politiskt og at hann sjálvur var við í hendingunum. Tað er eisini sannroynd, at Heðin Brú er á tryggari grund í bygdalýsingum enn í býarlýsingum sínum — og »Leikum fagurt« gjørdist sum skaldsøga einasta býarlýsing hansara. Tær báðar seinastu skaldsøgurnar hjá Heðini Brú eru í bygging ógvuliga líkar. Siðsøguliga, samfelagsliga og menniskjasliga lýsa tær tvey ymisk broytingartíðarskeið í Føroya søgu,  hin fyrra  »Men  lívið lær« (1970) tíðina um aldaskiftið 1800, hin seinna »Tað stóra takið« (1972) tíðina um aldaskiftið 1900.

»Men lívið lær« hevur ikki, men átti ivaleyst at havt undirheitið ævintýrskaldsøga, tí so ævintýrkend tykist lýsingin av høvuðspersóninum, konubrotinum, Duritu, sum við lyndiseyðkenninum »sjálvsvirðing« í hásæti fær upp á føtur alt niður-fyrikomið, hon gevur seg í holt við.

Umframt at vera ein lovsongur til hugtakið »kvinnuna«, »almóðurina«, er skaldsøgan ein virðismikil siðsøgulig lýsing av broytingartíðini, tá føroyingurin tveitti av sær bátsbandið, kravda húskalla- og arbeiðskonuokið og steig úr miðøld út í eina ljósari tíð.

Seinna bókin er bygd upp um húsfólkini á Fornagarði í bygdini Kolsvík. Hon lýsir broytingartíðina um 1900, tá føroyska samfelagið frá at vera bóndasamfelag burturav broytist til eitt fiskivinnusamfelag.

Hvussu ávirkar hetta fornagarðsfólk, at tey nú frá at vera tey ráðandi í bygdini knappliga standa hjálparleys, tí húskallurin, mín sann yngru bóndasynirnir við, leita til skips og arbeiðskonurnar fara at ganga í fisk á keypsplássunum?
Í slíkum umstøðum sæst, hvat tæri í fólki er.

Onkur roynir at skilja umskiftið, annar leitar alt djúpari inn í sjálvgleði og hatur, meðan triði brýtur upp um armar: Fáa vit ikki arbeiðsmegi, mugu vit reka garðin við nýmótans tólum.

Í stuttsøgusøvnunum hjá Heðin Brú finna vit tvey høvuðssløg av prosapettum. Stubbamir, har náttúran sjálv livir og andar, eiga yvirvág í fyrstu søvnunum, meðan rættiliga stuttsøgan við spennandi gongd úr enda í annan vinnur alt meira fram, sum árini líða, og hevur yvirvág í seinnu søvnunum.

Í stubbunum hittir tú høvundin reikandi í føroyska haganum, eygleiðandi lív og gróður »norðan fyri Hagagjógv«, við »Krossvatn« og á gonguferð av Skálatoftum norður um Múlan. Og á ferðum sínum hittir hann seyðamannin, miðamannin, skilamannin, føroyingin »Høgna hin gamla«, »Halgir« og »Jóannes«.

Stuttsøgurnar eru fjølbroyttar til innihalds. Her finnur tú ferðafrágreiðingar sum t.d. »Í Dalhúsi«, søgur bygdar á sagnatilfar »Púrkhús«, skemtisøgur »Mín fyrsti skúladagur« og søgur um hatifuglin, t.d. »Bolli í Grágerði«.

Heðin Brú hevur lagt úr hondum stórt týðaraverk, stórt bæði í rúgvu og dygd. Hann hevur týtt ein hóp av ævintýrum, barnabøkur og flutt yvir á føroyskt so mætar høvundar sum Shakespeare og Dostojevski.

Heðin Brú fer at standa sum ein hin allarstørsti prosahøvundur okk-ara, hann sum meir enn nakar annar við tokka, kærleika og føroyingin,    ið gamla   bóndavarnum kæti lýsti hevði røtur sínar í samfelagnum.

Hóskiligt kundi verið at enda umrøðuna við hesum broti úr eini av fáu yrkingum hansara, kantatuni »Fedranna talu«:

»Grein honum lutir, í ættin kosti

til stavnhald:
Lívføri títt er slektin, tey sum í

mold liggja.
Komu tey stutt ella longur, víðari

tú skalt byggja.
Lívlát er ikki deyðin,
lívlát er hetta at seta førningin av

sær við vegin,
tað sum frá fedrunum goymdist
og sum tú sjálvur søkti, meðan tú

førkaði fótin.
Sonurin tekur aftur viðføri títt at

bera longur fram á vegin.
Deyðin    er    tað     at    søpla    úr

goymslum tað dýra gullið,
lata tað fjara í skríni,  meðan tú

góðsið goymdi —.
Hevur tú einki at flýggja uttan ta

tómu tægu,
ert tú ein deyður maður.«

Úr: Árni Dahl: Bókmentasøga I-III. Fannir. 1980-83. (GG. Seinast dagført í 1983).