Hvat er Barnarættindasáttmálin?
Barnarættindasáttmálin er ein altjóða sáttmáli. Hetta er eitt slag av lóg, sum tey flestu lond hava góðkent skal vera galdandi í teirra egna landi. Í Barnarættindasáttmálanum eru týdningarmiklar reglur um rættindi hjá børnum. Barnarættindasáttmálin er galdandi fyri øll børn og ung undir 18 ár uttan mun til kyn, húðalit, mentan ella átrúnað.
Barnarættindasáttmálin – tíni rættindi. Ein stytt útgáva
Barnarættindasáttmálin hjá ST er frá 1989. Føroyar skrivaðu undir sáttmálan í 1992. Tað merkir, at myndugleikarnir í Føroyum, t.e. kommunur, barnaverndir, politi, skúlar, o.s.fr., skulu halda tað, sum stendur í honum. Her kanst tú lesa eina stytri útgávu av barnarættindasáttmálanum.
Umboðsmaðurin
Hóast øll børn í heiminum hava fingið ein Barnarættindasáttmála, verða rættindi hjá børnum ikki altíð vird, heldur ikki í Føroyum. Løgtingið hevur tí gjørt av, at aftaná 1. oktober í 2014 skal Løgtingsins umboðsmaður hava eitt serligt eftirlit við, at føroyskir myndugleikar halda rættindini hjá børnum og ungum. Børn og ung skulu sleppa at taka lut og siga sína meining, soleiðis at øll børn, sum vaksa upp í Føroyum, hava møguleika fyri at hava tað trygt og gott í uppvøkstrinum.
Børn hava rætt at siga sína meining
Lógargrein 12 í Barnarættindasáttmálanum snýr seg um rættin hjá børnum at siga sína meining, soleiðis at tey kunnu hava ávirkan á sítt egna lív.
Hví hava vit ein Barnarættindasáttmála?
Fyrr høvdu børn í teimum ymsu londunum í verðini ógvuliga ymisk rættindi. ST – Sameindu tjóðir - er ein altjóða felagsskapur, sum varð settur á stovn í 1945, beint eftir seinna heimsbardaga, fyri at forða fyri fleiri kríggjum í heiminum.
Hvat stendur í Barnarættindasáttmálanum?
Í Barnarættindasáttmálanum eru 54 lógargreinir. 41 av teimum snúgva seg um rættindi hjá børnum. Tað er týdningarmikið at minnast til, at saman við rættindunum fylgir eisini ein ábyrgd at virða rættindini hjá øðrum.
Børn hava framsøgufrælsi
Lógargrein 13 í Barnarættindasáttmálanum snýr seg um framsøgufrælsi. Børn hava framsøgufrælsi og kunnu leita upp, taka ímóti og lata frá sær upplýsingar og áskoðanir bæði munnliga, skrivliga, sum list ella á ein og hvønn annan hátt.
Børn hava rætt til at búgva saman við ella hava samband við síni foreldur
Í lógargreinunum 9 og 18 stendur, at eitt barn hevur rætt til at búgva saman við sínum foreldrum uttan so, at tað ikki er gott fyri barnið.
Hjúnaskilnaður
Í nøkrum familjum verða foreldrini skild. Hjúnaskilnaður er ein stór broyting í familjulívinum. Men hóast foreldur verða skild ella ikki búgva saman, so hava børnini rætt til at hava samband við bæði foreldrini.
Børn hava rætt til privatlív
Lógargrein 16 í Barnarættindasáttmálanum sigur, at børn hava rætt til privatlív. Hetta eiga eisini foreldur at virða.
Børn hava rætt til verju ímóti øllum sløgum av ágangi, vanrøkt ella misbrúki
Lógargrein 19 í Barnarættindasáttmálanum sigur, at børn hava rætt til verju ímóti øllum sløgum av kropsligum og sálarligum ágangi og harðskapi, vanrøkt ella misbrúki. Tað eru fleiri sløg av harðskapi.
Børn hava rætt til heilsuhjálp
Lógargrein 24 í Barnarætindasáttmálanum snýr seg um, at børn hava rætt til best møguliga heilsustøðu og at fáa heilsuhjálp, um tey eru sjúk og viðbrekin kropsliga ella sálarliga.
Børn hava rætt til virðilig lívskor
Lógargreinirnar 27 og 31 í Barnarættindasáttmálanum snúgva seg um fátækradømi. Børn hava rætt til virðilig lívskor, soleiðis at tey mennast, sálarliga, kropsliga, andaliga, siðalagsliga og sosialt. Børn hava eisini rætt til at spæla og hava frítíðarítriv.
Børn hava rættindi í sambandi við arbeiði
Lógargrein 32 í Barnarættindasáttmálanum sigur, at børn ikki mugu hava arbeiði, sum forðar teimum í at ganga í skúla, sum er vandamikið fyri heilsuna hjá teimum, ella sum misnýtir tey peningaliga.
Børn hava rætt til verju móti kynsligari misnýtslu og kynsligum ágangi
Lógargrein 34 í Barnarættindasáttmálanum sigur, at børn skulu verjast ímóti øllum sløgum av kynsligari misnýtslu og kynsligum ágangi.
Hevur tú tørv á hjálp?
Lívið er ikki altíð so lætt. Bæði børn og ung kunnu føla seg ótrygg, einsamøll og órættvíst viðfarin. Men tað er altíð onkur, sum kann hjálpa tær.
Barnabati: Vilt tú lesa boðini?
Á temasíðunum eru uppskot um evni, sum kunnu brúkast í undirvísingini. Tað kunnu vera evni, ið knýta seg afturat skúlaárinum, so sum árstíðir og høgtíðir, ella evni sum happing og fólkaheilsa.
Tema á Snar
Á temasíðunum eru uppskot um evni, sum kunnu brúkast í undirvísingini. Tað kunnu vera evni, ið knýta seg afturat skúlaárinum, so sum árstíðir og høgtíðir, ella evni sum happing og fólkaheilsa.
