82
VINNULÍVIÐ Í HEIMINUM
Handil
Heimshandilin snúði seg leingi einamest um matvørur, umframt
rávørur so sum timbur, jarn og olju. Nú á døgum eru meira enn 60 pro
sent av heimshandlinum hálvlidnar ella lidnar ídnaðarvørur, til dømis
teldur, sjónvørp og bilar.
Alt størri partur av heimshandlinum er ávirkaður av tí tøkniligu
menningini, serliga internetinum.
Handilssøga
Í meira enn 5000 ár hava fólk keypt og selt vørur hvørt frá øðrum. So
langt afturi í tíðini var livandi handilssamband millum samfeløgini í
Kina, Egyptalandi, Mesopotamia (núverandi Irak) og Indusdalinum
(núverandi Pakistan og India). Við keypi og sølu bar til at fáa fatur á
vørum, sum ikki kundu verða gjørdar á heimstaðnum. Tá ið fólk fingu
handilssamband hvørt við annað, lærdu
tey eisini um mentanina hjá øðrum
fólkasløgum.
Leingi var tað soleiðis, at fólk skiftu
um vørur, men tey fóru tíðliga í søguni
at brúka okkurt slag av pengum ella
tílíkt at gjalda við.
So við og við vaks handilin landanna
millum, og vørurnar gjørdust fleiri í tali
og dýrari. Samstundis vaks eisini áhugin
fyri at hava eftirlit við handlinum, bæði
við tolli og øðrum avgjøldum. Tann,
sum hevði ræðið á handlinum, fekk ofta
bæði vald og pening.
Tá ið evropeiskir keypmenn keyptu
vørur úr londum í Afrika og Asia, vórðu
teir greiðir yvir, at har var nógv ríkidømi
at finna. So hvørt sum skipini gjørdust
betri, og førleikin at sigla mentist,
gjørdu keypmenninir í Evropa skip síni
út til langferðir í aðrar heimspartar.
Tað felags gjaldoyrað
í ES, evran, hevur gjørt
handilin landanna
millum lættari.
