RØRSLA OG KRAFT
187
Italska flogvitið Galileo Galilei (1564-1642),
orðaði fyrstur falllógirnar. Pávastólinum í
Róm dámdi ikki vísindaligu úrslitini hjá
Galilei, t.d. tað, at hann helt Jørðina mala
um Sólina. Tí varð Galileo Galilei á ellis-
árum settur í húsavarðhald í egnum hús-
um. Har sat hann gamal og blindur og
gjørdi fallroyndir. Úrslitini orðaði hann í
tveimum falllógum:
1. Í lufttómum rúmi falla allir lutir við somu
acceleratión.
2. Fallvegurin stendur í røttum lutfalli við
falltíðina í øðrum.
Hesi úrslit hansara eru seinni váttað, og vit
síggja, at (2) er í samsvari við javnt
accelereraða rørslu.
Dømi:
Ein lutur fer í javnt accelereraðari rørslu eftir
beinari linju. Acceleratiónin er a = 3 . Hvar er
luturin klokkan t = 5 s?
Vit rokna sum fyrr:
Vit enda hetta pettið um javna rørslu og javnt
accelereraða rørslu við einum yvirliti yvir hesar
báðar rørslurnar.
Hesir formlarnir galda bara, tá ið ferð og strekki
eru 0 klokkan t = 0, t.e., tá ið v
0
= 0 og s
0
= 0 .
Yvirlit:
Jøvn rørsla
Javnt
accelererað
rørsla
strekkið
ferðin acceleratiónin
v = a · t
s = v · t
1
2
s =
a · t
2
v er jøvn
a er jøvn
a = 0
m
s
2
1
2
1
2
s =
a · t
2
s =
3 · t
2
=
1
2
s = 3 · (5s)
2
s = 37,5 m
m
s
2
=
m
s
2
