31
30
30
Vit kasta 2
bóltar hvør.
17 stig!
16 stig!
Pluss og minus við
tølunum upp í 20
2
31
+2
+3
5 4 3 2 1 0
9
11 12
8 7 6
10
15 14 13
16 17 18 19 20
Eg leypi fyrst 2 og
síðan 3.
Her er 5.
5 + 2 + 3 = 10
Hvussu nógv stig eru til samans?
2 + 3 + 3 =
5 + 5 =
5 + 2 + 2 =
5 + 5 + 3 =
5
3
2
5
3
2
5
3
2
5
3
2
5
3
2
Tekna rísposar. Ger roknistykki og skriva stigini.
5
3
2
5
3
2
•
Samrøðumynd um at telja saman á tallinjum.
Legg stigini saman og skriva svarini.
Tekna í minsta lagi tveir rísposar til hvørja
uppgávu. Skriva roknistykki og rokna samanløgdu stigini.
2 Pluss og minus
við tølum upp í 20
Hesin kapittulin viðger rokning
við pluss og við minus við tølum
upp í 20.Tað snýr seg um
additión og subtraktión við
n
broyting:
at vit hava eitthvørt,
og so fáa ella missa vit
okkurt
n
samanseting:
at tveir bólkar
verða sameindir ella tiknir
sundur
n
samanbering:
at vit hyggja at
muninum millum tveir bólkar
Í arbeiðinum í hesum kapitli
brúka vit ymiskt tilfar og ymsar
mátar, so sum fingrar, kubbar,
terningar, perlubond, tallinjur og
talstavir.Tað ræður um, at næm
ingarnir betra um førleikan at
telja, og at tey fara undir at læra
at rokna uttanat í taløkinum
upp í 20.
Støddfrøðiligt innihald
n
Additión: at leggja saman í
høvdinum
Hvat er at gera?
Síða 30
Samrøðumynd um
additión
Samrøðumynd um ymisk spøl, har vit
skulu leggja stig saman. Í øllum
spølunum skulu næmingarnir royna at
kasta og raka ávís mál. Málini geva ymisk
stigatøl. Hvørja ferð, ein næmingur
hevur kastað, verður skrivað niður,
hvussu nógv stig hann hevur fingið. At
enda leggur hvør næmingur øll síni stig
saman. Tosa við næmingarnar um,
hvussu vit finna stigini, og set spurningar
sum hesar:
n
Hvussu nógv stig hevur drongurin, sum
kastar ringar? (15)
n
Um tann seinasti ringurin rakar tann
grøna pinnin, hvussu nógv stig hevur hann
so til samans? (16, eitt afturat.)
n
Og um hann rakar tann reyða pinnin?
(15+10)
n
Hvussu nógv stig hevur gentan, sum
kastar rísposar? (17)
n
Tann næsti, sum kastar rísposar, fær 10
stig við at kasta fimm ferðir. Hvønn ring
hevur hann rakt? (Hvørja ferð í ringin við
tveytalinum.)
n
Drongurin við bovlingkúluni rakar fýra
fløskur. Hvussu nógv stig kann hann so
fáa? (Ymisk svar.)
n
Hvussu nógv stig fær gentan, um hon
rakar allar fløskurnar? (25)
Tað er hent at hava eina tallinju frá 0 til
20, annaðhvørt ta, sum stendur á síðu
31, ella eina, sum verður teknað á
talvuna ella hongd uppi yvir talvuni.
Nógvir næmingar hava tørv á alla tíðina
at síggja eina tallinju, meðan arbeitt
verður við hesum kapitlinum. Ein annar
máti er at skriva talstavirnar frá 0 til 20
á hvør sítt A4-ark og heingja tey á
veggin í skúlastovuni.
Næmingarnir eiga at fáa høvi at spæla
minst eitt av hesum spølunum. Næming
arnir mitt í myndini kasta fimm rísposar
á rað í nakrar hularingar, sum geva tvey,
trý ella fimm stig. Tað ber eisini til at
tekna ringar og stig við kriti á gólvið ella
í skúlagarðin. Eru eingir rísposar, kunnu
næmingarnir í staðin kasta samanrukkað
pappír. Fyrimunurin við rísposum fram
um t.d. bóltar er, at teir verða liggjandi
har, sum teir lenda. Málið fer heldur
ongan veg eins og fløskurnar í bovling
spælinum, sum skulu setast aftur aftan á
hvørt kast.
Tað ræður um, at næmingarnir læra at
leggja 2, 5 og 10 afturat. Tí eru hesi tøl
best at hava sum stig.
Síða 31
Samrøðumynd um at
kasta til máls
Takið saman um reglurnar fyri, hvussu
stigini verða roknað: Hvør rísposi, sum
allur ella lutvíst er innan fyri ein ring,
gevur so nógv stig, sum talið í ringinum
vísir. Uppgávan hjá næmingunum er at
leggja stigini saman fyri teir fimm
posarnar, sum eru í einum umfari.
Tá ið vit leggja saman og draga frá í
høvdinum, byrja vit ofta við einum tali
og rokna víðari haðani. Í additión er
snildast at halda fram at telja frá tí
størsta talinum; best er, um næmingar
nir sjálvir finna fram til hetta. Gera teir
ikki tað, kann lærarin lata tey siga hinum
frá, hvussu tey gera. Tá hevur lærarin
høvi at vísa á, at summir mátar eru
snildari (munabetri) enn aðrir, serliga tá
ið vit rokna við stórum tølum. Í hesum
slagnum av høvuðrokning er hent at
hava eina tallinju at styðja seg til.
Additión við at seta saman
Her hava nakrir næmingar kastað
rísposar, og nú skulu tey vita, hvussu
nógv stig hvør hevur fingið til samans.
Meðan næmingarnir rokna í høvdinum,
kunnu teir hyggja at tallinjuni í døminum
omanfyri, hava teir tørv á tí.
Tekna rísposar
Her skulu næmingarnir sjálvir
gera av, hvussu rísposarnir skulu liggja,
tekna teir og so skriva, hvussu nógv stig
hvør fekk til samans. Næmingarnir eiga
at skriva bæði additiónsstykki og svar á
strikuni undir hvørjari mynd.
Einfaldari
Týdningarmesti mátin til næmingalagaða
undirvísing í hesum kapitlinum er at
brúka ymiskt ítøkiligt at umboða tølini.
Næmingarnir kunnu velja millum at telja
á fingrunum ella nýta ítøkiligar lutir. Ein
fyrimunur við at telja á fingrunum er, at
teir natúrliga eru bólkaðir í fimm á
hvørjari hond. Tað kann hjálpa næming
unum at rokna í høvdinum og at finna
betri mátar at rokna. Vís næmingunum,
at teir kunnu brúka tallinjuna ovast á
síðuni. Í uppgávu 3 kunnu næmingarnir
„kasta“ færri enn fimm rísposar, so tað
verður einfaldari at rokna.
Perluband
Heldur onkur næmingur tað vera
torført at brúka tallinjuna, ber til at nýta
perluband í staðin. Sí umrøðu á síðu 13.
Størri avbjóðing
Næmingarnir kunnu sjálvir gera nakrar
uppgávur afturat av sama slagi sum
[
∴
]
á síðu 31.
Tey kunnu eisini „kasta“ fleiri ferðir (við
fimm rísposum hvørja ferð) og so finna
tann samlaða summin. Á tann hátt
kunnu tey arbeiða við størri tølum at
leggja saman. Ein annar møguleiki er at
„kasta“ við átta rísposum í hvørjum
umfari. Eisini tá verða tølini at rokna eitt
sindur størri.
Annað virksemi
Spæl í ítrótti/fimleiki,
har stig verða latin
Spælið onnur spøl enn hesi, har tað snýr
seg um at fáa stig. Lat næmingarnar vera
við til at gera nýggjar reglur til spølini. Í
hesum sambandi er hent at samstarva
við ítróttar-/fimleikalæraran og kanska
eisini við handverk og list. Gerið spøl,
har stig verða latin, sum næmingarnir
kunnu brúka í ítrótti/fimleiki, í fríkort
erunum og í frítíðarskúlanum.
Roknisøgur
Ger ymisk sløg av uppgávum, t.d.
n
Randi hevur sjey stig. So fær hon trý
afturat. Hvussu nógv stig hevur hon
so? (10)
n
Annika hevur tríggjar reyðar bóltar og
tólv bláar bóltar. Hvussu nógvar
bóltar hevur hon? (15)
n
Lisa kastar bóltin niður í gólvið, so
hann hoppar fýra ferðir. Per fær hann
at hoppa fimm ferðir oftari. Hvussu
nógvar ferðir fær Per bóltin at hoppa?
(9)
