Rokning 1c - Lærarabók - page 108-109

109 108
kort tikin, verða tey sett saman til eitt
annað tvey­sifrað tal. Síðan finna tey
munin millum tølini hjá sær og skriva
rokni­stykkið í kladduheftið.
Annað virksemi
Spæl: Subtraktiónsbingo
Lut­takarar: tveir ella fleiri
Tilfar: Tvær snariskivur sum tær á síðu
109 og ein pláta við 3 x 3 puntum
(Avritssíður 85 og 4.80 í Avrits­mappu
1–4) til hvønn næming.
Hvør næmingur skrivar tilvildarlig tøl
millum 1 og 19 í puntarnar. Tveir
næmingar snurra á hvør síni snariskivu
(annar á A og hin á B) og skriva tølini á
talvuna. Hinir næm­ing­ar­nir finna munin
millum tey bæði tølini og rætta hondina
upp, so hvørt sum tey hava roknað
svarið. Lærarin letur ein næming svara,
og allir næmingar, sum hava hetta talið á
sínari plátu, strika tað. Hevur ein
næmingur hetta talið fleiri ferðir, ber tó
bara til at strika tað eina ferð.
Spælið kann steðga, tá ið ein spæl­ari
hevur eitt rað, ella tá ið onkur fær fulla
plátu.
Spæl: 4 á rað
Luttakarar: tveir ella fleiri
Tilfar: Tvær snariskivur sum á síðu 109
og eina plátu við 4 x 5 puntum
(Avritssíða 4.81 í Avritsmappu 1–4 ) til
hvønn næming.
Hvør næmingur skrivar tilvildarlig tøl
millum 1 og 19 í puntarnar. Tveir
næm­ingar snurra á hvør síni snari­skivu
(annar á A og hin á B) og skriva tølini á
talvuna. Hinir næmingarnir finna munin
millum tey bæði tølini og rætta hondina
upp, so hvørt sum tey hava roknað
svarið. Lærarin letur ein næming svara,
og allir næmingar, sum hava hetta talið á
sínari plátu, strika tað. Hevur ein
næmingur hetta talið fleiri ferðir, ber tó
bara til at strika tað eina ferð.
Spælið endar, tá ið ein næmingur
hevur fingið fýra á rað, annaðhvørt
tvørturum, niðureftir ella á skák.
Spæl: Talstigi
Sí síðu 93
lutum, kann verða um­boðað av
talstavum og skrivað í bókina: Vit taka
tað tveysifraða talið sundur í tíggjarar
og eittarar. So draga vit eittarar frá
eittarum. At enda seta vit tíggjararnar
saman við eittarunum, sum vóru eftir,
og finna soleiðis svarið.
Tað er gott, um næmingarnir arbeiða
nógv við spælinum á síðu 109, bæði í
skúlanum og sum heimasetning. So­leiðis
fáa næmingarnir høvdi at læra seg
uttanat at draga frá, og tað er hent at
duga á teimum komandi síðunum.
Størri avbjóðing
Næmingarnir kunnu gera sær nakrar
upp­gávur afturat við at nýta talkort frá 1
til 9. Tey taka tvey kort úr rúgvuni og
seta saman til eitt tvey­sifrað tal. So taka
tey eitt ella tvey kort afturat. Verða tvey
munin millum bæði tølini. Tann, sum fær
størsta munin, flytur sína finnu ein punt
fram. Vinnari er tann, sum fyrst kemur á
mál.
Ætlanin við hesum spælinum er at
læra subtraktión við tølum upp í 20
uttan­at. Á teimum komandi síðunum
verður arbeitt við subtraktión við
tíggjara­skifti, og tá er tað ein fyri­munur,
um næmingarnir framman­undan duga
subtraktión við smærri tølum.
Einfaldari
Lat næmingarnar loysa uppgávurnar á
síðu 108 við kubb­um/­senti­terningum (ið
eru settir saman til tíggjarastavar), við
base 10-tilfari ella pengum (tíggju­
krónum og einkrónum). Verður tað
gjørt, ræður um at vísa næming­unum,
hvussu tað, sum tey gera við ítøkiligum
uppgávur. At skriva hetta er ætlað sum
ein stuðul til næm­ing­ar­nar at menna
munagóðar mátar at rokna í høvdinum.
Tað kann væl vera, at summir næmingar
duga at rokna upp­gávurnar á henda hátt,
hóast tey ikki fyrst skriva tølini tikin
sundur í tíggjarar og eittarar. Tey kunnu
saktans skriva svarið fyrst, men aftaná
eiga tey at skriva, hvussu tað fyrra talið
verður tikið sundur í tíggjarar og
eittarar, eftir­sum tað ger tey medvitandi
um háttin, tey rokna.
 Síða 109
Spæl: Fyrst niðan á tindin
Luttakarar: 2
Tilfar: Ein finna í part, klips
Næmingarnir seta hvør sína finnu í rútin
Byrja. So snurrar hvør næmingur eitt
klips á hvørjari snariskivu og finnur
Skalt tú rokna 18–6, kanst tú saktans
brúka hendan mátan. Men er upp­gávan
79 –7, er tað tvørligari at rokna soleiðis
(70 –7=63 og 63+9=72). Ein fyrimunur
við tí mátanum, sum er vístur í dømi­
num, er, at hann hóskar væl til allar
uppgávurnar á síðuni.
Tak sundur í tíggjarar og
eittarar og rokna
Næmingarnir skulu fyrst taka tað
tvey­sifraða talið sundur í tíggjarar og
eitt­arar. Tíggjararnir skulu verða
skrivaðir við talvirðinum, ikki bara
tíggj­ara­sifrið (altso „20“, ikki „2“). Síðan
skulu næmingarnir skriva svarið á
sub­trakt­iónsuppgávuni.
GG! Ætlanin við at taka tøl sundur og
skriva tíggjarar og eittarar í sirklarnar er
ikki, at næmingarnir skulu læra hetta
sum ein hátt at skriva sub­traktións­
Hvat er at gera?
 Síða 108
Samrøðumynd
Bið næmingarnar rokna upp­
gávuna í døminum, 18 –6. Tað eru fleiri
mátar at gera hetta; royn at kanna,
hvørjar mátar næmingarnir brúka. Hava
næmingarnir ymiskar mátar, kunnu tey
greiða hvørjum øðrum frá, hvussu tey
gera. Tað kann vera støði undir einum
orðaskifti um, hvørjir mátar at rokna
eru skjótir, lættir, torførir o.s.fr.
Í døminum verður tað tveysifraða
talið tikið sundur í tíggjarar og eittarar.
Eftirsum talið á eittarum, ið skal verða
drigið frá, er so lítið, ber til at seta
tíggjararnar til viks og bara draga
eittarar frá eittarum.
Hesin framferðarhátturin er í trimum
stigum: Fyrst verður tað fyrra talið tikið
sundur í tíggjarar og eitt­arar, so verða
eittarar drignir frá eitt­arum, og at enda
verður svarið sett saman við tíggjar­
unum. Við at nýta sirklarnar fáa
næm­ingarnir hjálp at útinna fyrsta stig.
Síðan fáa tey hjálp til hini bæði stigini við
at hyggja at tøl­unum: Fyrst draga 6 frá
8–talinum í tí seinna sirklinum, og síðan
leggja svarið aftur at tíggjaranum í tí
fyrra sirklinum.
Hóast hendan framferðin verður nýtt
á hesari síðuni, so eru eisini aðrir mátar
at draga frá í høvdinum. Tað hevur
týdning, at næmingarnir menna sínar
egnu mátar at rokna, og at teir kenna, at
teir hava ognað sær sín máta. Hinvegin
ræður um hjá lærara­num at geva
næmingunum avbjóðingar til at menna
alsamt betri fram­ferðar­hættir:
n Nú hava vit tikið 18 sundur í 10 og 8.
So draga vit 6 frá 8 og fáa tveir eitt­arar.
Men ber tað til at draga 6 frá 10 í
staðin? (Ja, og tað verður líka rætt.)
n Hvussu heldur tú so fram? (10–6=4,
og 4+8=12)
Tak sundur í tíggjarar og eittarar. Rokna.
6 • Pluss og minus
108 • Samrøðumynd um frádrátt við einum tveysifraðum og einum eittsifraðum tali við ongum tíggjaraskifti.
Við uppgávunum hava næmingarnir høvi at menna høvuðrokning viðvíkjandi hesi nevndu mannagongd.
17 – 4 = 25 – 3 =
19 – 6 = 36 – 5 =
28 – 4 = 47 – 7 =
54 – 3 = 79 – 7 =
Maria hevur 18 kúlur.
Hon missir 6 teirra.
18 – 6 = 12
8 10
Tá er lætt
at rokna svarið:
8 – 6 = 2
10 + 2 = 12
Tak 18 sundur í
tíggjarar og eittarar:
18 = 10 + 8
7 10 20
Spæl: Fyrst á mál
11
12
13
14
15 16
17
18
19
20 1
2
3
4
5 6
7
8
9
10
A B
Spælireglur
Tvey og tvey spæla saman.
Spælararnir seta finnuna á Byrja.
Tey snurra eitt klips á báðum snariskivum
niðanfyri og rokna munin millum tølini. Tann,
sum fær hægra úrslitið, flytur sína finnu eitt
fram.
www.snar.fo/rokning 109
• Við spælinum venja næmingarnir at draga frá við at finna munin millum tølini.
Støddfrøðiligt innihald
n Subtraktión: Munur millum eitt
tveysifrað tal og eitt eittsifrað tal
Tilfar
n Møguliga base 10-tilfar,
sentiterningar, litstavar og tílíkt
n Klips og finnur