Skip to main content
snar.fo
Føstulávint Temasíða

Orðabókin

grýla-u -ur kv1

  1. (gl., fólktr.) skrímsl at ræða børn við, oman kemur ~ frá gjørðum við fjøruti hølum, skølm í hendi, bjølg á baki, kemur eftir børnum, sum gráta eftir kjøti í føstu (í skjaldri)
  2. fólk (ofta barn) ókenniliga ílatið við gekkaskorti (sum fyrst í føstu gongur hús úr húsi), langaføsta (1), ganga ~ (el. langaføsta)
  3. fólk í grýluveitslu

Føstulávint

Um temasíðuna

Temasíðan er um føstu og føstulávint. Á síðuni er stutt frágreiðing um hvat føstulávint er, um hví vit halda føstulávint, um siðvenju o.a.

Á temasíðuni er eisini ymiskt tilfar úr bókum o.ø. sum kann brúkast í undirvísingini.

Temasíðan vendir sær til lærarar og næmingar í grunddeild, miðdeild og hádeild.

Tunnu Maling
Fast Page

Føstulávint

Føstulávint er upprunaliga ein katólskur siður. Orðið føstulávint merkir føstuaftan, kvøldið fyri føstuna. 

Føstan er ikki ávísa dagfesting, tí tíðin er knýtt at páskum og kirkjuárinum. Føstuinngangur er tann sunnudagin, sum er 7 vikur fyri páskadag. Føstulávint kann tí liggja ímillum 1. februar og 7. mars.  

Fyrsti mánadagurin í føstu verður nevdnur føstulávintsmánadagur. Næstu tveir dagarnir eita grýlukvøld og øskudagur.

Føstan varir tó bara í 40 dagar, tí sunnudagarnir í føstutíðini verða ikki taldir við, tí teir verða ikki mettir at vera føstudagar. 

Í dag er føstulávint fyrst og fremst ein barnaveitsla. Tað ræður um at lata seg í grýluklæði, og at ganga grýla. Skúlar og barnagarðar kring landið skipa fyri tunnusláing, har kattakongurin ella kattadrotningin fær krúnu. Kanska fær vakrasta grýlan eitt gávukort úr einum handli. Men hví halda vit føstulávint?

Hóast føstulávint er knýtt at kirkjuárinum, hevur høgtíðin eisini røtur í heidnari siðvenju. Summi vilja vera við, at føstulávint upprunaliga var ein várveitsla, har dentur varð lagdur á ítøkiliga bardagan millum vetur og summar. Menn, klæddir í vetrarbúna og aðrir í summarbúna, stuttleikaðu sær við at berjast í gøtunum.

Eisini tunnusláing sigst at stava frá heidnari siðvenju, har menn á hestbaki riðu í ring, og skiftust at sláa tunnu við einari livandi kettu í. Kettan var ímynd av óndskapi, sum vinnast skuldi á. Tá kettan rann avstað, varð liðugt.

Tí kunnu vit siga, at føstulávint er ein samanrenning av heidnari og kristnari siðvenju. 

 

Derhard Jógvansson um føstulávint

 

Spurningar til grunddeild og miðdeild:

 

Hyggið at filminum niðanfyri, har Derhard Jógvansson, prestur í Vesturkirkjuni, tosar um føstulávint, og svarið hesum spurningum:

  • Hvar eru vit í kirkjuni?
  • Hvat sæst aftanfyri prestin?
  • Hvør er liturin, sum sigur okkum, hvar í kirkjuárinum vit eru?
  • Hvussu tosar presturin?